ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ, ΠΟΥ ΦΕΤΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΙ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΕ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΥΝΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ
Τα επίκαιρα μηνύματα της νεανικής εξέγερσης μέσα στο φρικτό καθεστώς της δικτατορίας και η σύνδεσή της με το σήμερα
Του Γιώργου Πανταζίδη
Πριν από 50 χρόνια οι φοιτητές δεν βρέθηκαν στην Πατησίων τυχαία….έγραψαν Ιστορία και αναδείχτηκαν σε εθνικό σύμβολο.
Σε συγκέντρωση στο προαύλιο του ιδρύματος, οι φοιτητές αποφασίζουν την κατάληψη με τη δέσμευση «κάτω η χούντα», «Ελευθερία – Δημοκρατία». Η εξέγερση του Νοέμβρη αποτέλεσε το αποκορύφωμα μιας μακράς μαχητικής και ηρωικής πολλές φορές διαδρομής. Με εκατοντάδες και χιλιάδες αγωνιστές της δημοκρατίας να ορθώνονται απέναντι στη χούντα και τους καταπιεστικούς μηχανισμούς στη φυλακισμένη Ελλάδα. Είχαν προηγηθεί πολλές στιγμές ανάτασης και αντίστασης στους δρόμους και τα πανεπιστήμια, με πολλούς μικρούς και μεγαλύτερους φωτεινούς σταθμούς, που έλαμπαν μέσα στα σκοτάδια της χούντας.
H επέτειος του Πολυτεχνείου γιορτάζεται κάθε χρόνο την 17η Νοεμβρίου προς τιμήν της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 που αποτέλεσε την σημαντικότερη και μαζικότερη αντιδιδακτορική εκδήλωση και την πρώτη πράξη στην πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών.
Για τη σημερινή ημέρα, για τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την ιστορική επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου μίλησαν στη ΓΝΩΜΗ ο Γιώργος Ανδρεαδάκης, Αλεξανδρουπολίτης, 21 ετών τότε σπουδαστής/εργαζόμενος που βρέθηκε τόσο στην κατάληψη της νομικής τον Φλεβάρη του 73 όσο και για όλο το τριήμερο της κατάληψης του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο, ο Ιωάννης Αρχοντάκης, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, που σαν μέλος της ΠΑΣΠ κράτησε σε επετειακή πορεία την ιστορική αιματοβαμμένη ελληνική σημαία, η Σωτηρία Μαραγκοζάκη δημοσιογράφος, συγγραφέας και η Σοφία Χατζηβλασίου, εκπαιδευτικός, αντιπρόεδρος της Α’΄ΕΛΜΕ ΕΒρου
ΕΙΠΑΝ ΣΤΗ ΓΝΩΜΗ
Γιώργος Ανδρεαδάκης
Φοιτητής/εργαζόμενος το 73, μέλος της κατάληψης του Πολυτεχνείου
Εκείνα τα χρόνια ζούσα στην Αθήνα. Είχα τελειώσει Σχολή λογιστικής αλλά τότε δούλευα σε εκδοτικούς οίκους. Η σχολή ήταν δίπλα στον φοιτητικό σύλλογο των Κρητών. Το πνεύμα της εποχής, συνέχεια και κορύφωση του Μάη του 68, γινόταν πλέον αγωνιστικό και δυναμικό. Από τις αρχές του 73 αρχίζουν οι διεκδικήσεις των φοιτητών, ενώ η χούντα θέλησε να δείξει ένα φιλελεύθερο πρόσωπο αλλά φυσικά υποκριτικά. Συνελεύσεις στη Νομική, στο Πολυτεχνείο, τελικά κατάληψη, το ένα έφερε το άλλο.
Ηταν μια εξέγερση από το τίποτα . μια έκρηξη. Γιατί απλά…δεν πήγαινε άλλο, και εγώ σαν νέο άνθρωπος, σαν αναρχοκομμουνιστής, όπως τότε ένιωθα και κατέτασσα τον εαυτό μου, δεν μπορούσα να μένω αμέτοχος.
Έζησα από μέσα όλα τα γεγονότα, όλη την τρέλα που κανείς δεν ήξερε πώς θα εξελιχθεί αυτή η επαναστατική πράξη. Αυτό το πράγμα που εκδηλώθηκε ήταν εντελώς αυθόρμητο. Δεν ελεγχόταν από τα κόμματα, ουτε από την αριστερά. Το κλίμα ήταν καλό. Ήταν δυναμικό. Υπήρχε αλληλεγγύη, ξεκίνησε η συμπαράσταση από τον λαό , που μέχρι τότε ήταν διστακτικός. Ο κόσμος μας έφερνε ψωμί , σάντουιτς, φάρμακα, η συμπαράσταση ήταν συγκινητική.
Μέσα στο Πολυτεχνείο, φόβος δεν υπήρχε, όσοι ήταν μέσα είχαν και μια άγνοια κινδύνου.
Τρεις φορές βρέθηκα σε κρατητήρια. Δεν έφαγα και πολύ ξύλο…. Λίγα χαστούκια μόνο αλλά δεν φοβόμουν
Όταν ακούω το επιχείρημα ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο Πολυτεχνείο οργίζομαι…. Ψέμα τεράστιο ψέμα. Πέρα από τους 24 καταγεγραμμένους νεκρούς, είχαμε εκατοντάδες τραυματίες, πολλοί σοβαρά. Ηταν ακροβολισμένοι ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες και πυροβολούσαν αδιακρίτως
Δυστυχώς έχω την εντύπωση ότι το Πολυτεχνείο είναι κάτι το ξεθωριασμένο. Δεν επηρεάζει πολιτική σκηνή και την κοινωνία σήμερα. Εμείς το θυμόμαστε, οι νέες γενιές παίρνουν εικόνες από τις γιορτές στα σχολεία. Αποτελεί μια ωραία, μια συγκινητική ανάμνηση για μένα, ήταν αφετηρία για κάποιους να στήσουν καριέρα…
Γιάννης Αρχοντάκης
Στέλεχος ΠΑΣΟΚ, πορεύτηκε με την ιστορική αιματοβαμμένη σημαία
Ήταν 16 Νοεμβρίου του 2017 όταν ανέβαινα στο πλοίο από την Κρήτη (σπουδαστής στο Ρεθυμνο τότε) με κατεύθυνση τον Πειραιά και τελικό προορισμό την Αθήνα και την πορεία για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Στο μυαλό μου πολλές σκέψεις και συναισθήματα. Βουή, φωνές, συγκρούσεις, συνθήματα και φόβος. Κυρίως ο φόβος για το τι θα αντιμετωπίσω, αυτό που μου έδινε την ώθηση όμως ήταν η στιγμή που θα κατάφερνα να πιάσω την αιματοβαμμένη. Φτάνω Πειραιά και κατευθείαν με τα μέσα στο σημείο συγκέντρωσης.
Ως Γραμματέας της ΠΑΣΠ Ρεθύμνου τότε συμμετείχα στο μπλοκ της ΠΑΣΠ που οδηγεί την πορεία με το ιερό σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα. Ρωτούσα τους φίλους εκεί τι κάνουμε και πως πρέπει να το κάνουμε. Οι περισσότεροι το είχαν ξαναζήσει, γνώριζαν και μου συνιστούσαν ηρεμία. Όσο πλησίαζε η ώρα, μου ερχόταν μνήμες από το σχολείο που πάντα η γιορτή για την επέτειο του Πολυτεχνείου με συγκινούσε.
Που πάντα γυρνούσα σπίτι και συζητούσα με τον πατέρα μου την σημασία αυτής της εξέγερσης. Ξαφνικά ακούγεται μια φωνή, «Πάμε». Ξεκινάμε για το σημείο που θα ξεκινούσε η πορεία. Διακριτικά δίπλα μας πάντα αστυνομικές δυνάμεις. Φτάνουμε και μετά από λίγο μέσα από ένα τελετουργικό, εμφανίζεται η σημαία. Μια φωνή που όλο δυνάμωνε και ενωνόταν με τις υπόλοιπες. Ξεκινάει «Πότε θα κάνει ξαστεριά» και η πορεία αρχίζει. Στήνουμε μια ανθρώπινη αλυσίδα περιφρούρηση της σημαίας.
Εκεί ξαφνικά ο φόβος εξαφανίστηκε. Στο μυαλό πλέον όλοι εκείνοι οι άνθρωποι που θυσιάστηκαν για τη Δημοκρατία, δεν φοβήθηκαν τα τανκς και το πλήρωσαν με τη ζωή τους. Μετά από λίγο έρχεται η σειρά μου, να αφήσω την ανθρώπινη αλυσίδα και να πιάσω την αιματοβαμμένη. Μια σημαία λερωμένη με αίμα αγωνιστών και μερικά γαρίφαλα προς τιμήν τους. Εκείνη τη στιγμή ένιωθα ότι στα χέρια μου κρατούσα τη δημοκρατία, τον αγώνα για ελευθερία, το δικαίωμα στην παιδεία. Μια στιγμή που θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη μου. Κάποια στιγμή η πορεία ολοκληρώνεται, έξω από την αμερικανική πρεσβεία με τον εθνικό ύμνο. Γιατί ο αγώνας για ελευθερία και δημοκρατία είναι πάνω απ όλα εθνικός. Τα επόμενα χρόνια είχα την τύχη να συμμετάσχω άλλες δυο φορές, πλέον πιο έμπειρος.
Γνώριζα τι έπρεπε να κάνω, τη στιγμή που έπιανα αυτό το ιερό σύμβολο όμως οι ίδιες σκέψεις τα ίδια συναισθήματα. Φέτος, συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εξέγερση των φοιτητών απέναντι στο καθεστώς. Στην εξέγερση που ήταν η αρχή για την επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Όσα χρόνια και αν περάσουν όλοι οι δημοκράτες πολίτες θα την τιμούν. Με ένα γαρίφαλο, με ένα σύνθημα, με μια σκέψη.
Όχι εθιμοτυπικά αλλά για να μας υπενθυμίζει ότι ο αγώνας για δημοκρατία είναι διαρκείς και ότι όλοι μας έχουμε υποχρέωση να μεταλαμπαδεύσουμε στους επόμενους την σημασία του.
«Οι εξεγέρσεις δεν μπαίνουν σε μουσεία, εμπρός για της γενιάς μας τα Πολυτεχνεία»
Σοφία Χατζηβλασίου
Εκπαιδευτικός, Αντιπρόεδρος Α ΈΛΜΕ Εβρου
Σήμερα, 50 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τα όσα από αυτό διδαχθήκαμε είναι και πάλι επίκαιρα. Η ανάγκη για αγώνα απέναντι στην αδικία και στον αυταρχισμό είναι και πάλι στο προσκήνιο. Το σύστημα δημόσιας υγείας και παιδείας βάλλεται μέχρι τελικής πτώσεως. Νοσοκομεία και σχολεία συγχωνεύονται ή κλείνουν. Οι μισθοί με τις έως τώρα, αλλά και τις επικείμενες αυξήσεις σε όλα τα αγαθά, είναι μισθοί πείνας. Σε κάθε νόμο, σε κάθε εγκύκλιο καταστρατηγούνται τα κεκτημένα αγώνων, όπως το 8ωρο. Η δημοκρατία ως πολιτική έκφραση δεν είναι αυτονόητη.
Μπορεί να υπονομευτεί και στο τέλος να καταργηθεί. Και ο κίνδυνος αυτός σήμερα είναι ορατός. Στην Ευρώπη και στον κόσμο κερδίζει έδαφος ένα ρεύμα ιδεών που απαξιώνει τα δικαιώματα γιατί τα θεωρεί πολυτέλεια. Η ιδιωτικότητα παραβιάζεται, η προσωπική ζωή παρακολουθείται, η βούληση κατευθύνεται, η φτώχεια θεωρείται ατομική ανεπάρκεια, ο νεοφασισμός υποβόσκει και στρέφεται ενάντια σε κάθε μορφή ετερότητας, ενάντια στον μετανάστη, στον πρόσφυγα, στον διαφορετικό. Και όλα αυτά γίνονται από κυβερνήσεις εκλεγμένες. Κυβερνήσεις που δεν φέρουν το στίγμα της δικτατορίας.
Καλούμαστε ως εκπαιδευτικοί, έχοντας ως φάρο τα ιδανικά των φοιτητών του Πολυτεχνείου, την αγωνιστικότητα, την αλληλεγγύη, το θάρρος, την αυταπάρνηση, τη δίψα για ελευθερία και δημοκρατία, να διαμορφώσουμε συνειδήσεις που γνωρίζουν το δίκαιο και το άδικο και επιλέγουν το πρώτο. Αγωνιζόμαστε για ελευθερία, γιατί όπως έλεγε και ο Ρήγας «όποιος συλλογάται ελεύθερα, συλλογάται σωστά».
Σωτηρία Μαραγκοζάκη
Δημοσιογράφος- συγγραφέας
Μισός αιώνας για έναν ολόκληρο, ατόφιο ξεσηκωμό, την εξέγερση του Πολυτεχνείου συνιστά ορόσημο και οδοδείκτη για αγώνα διαρκή και ασυμβίβαστο. Τι και αν ο οδοστρωτήρας της συνήθειας, η επανάπαυση στο στρώμα αέρος των (δήθεν) κεκτημένων μας μα κυρίως η μιντιακή δικτατορία επιβάλλουν τη σιγή της τάξης (τους) και την ασφάλεια (της κυριαρχίας τους);
Τα ερωτήματα πληθαίνουν:
Έως πότε θα αρκούμαστε στα καταναλωτικά σκουπίδια περασμένα από το κόσκινο της μιζέριας και της εκμετάλλευσης; Το «ΨΩΜΙ» του Πολυτεχνείου μοσχοβολάει απλησίαστο στον καιρό της πρωτοφανούς ακρίβειας όσο οι φούρνοι του μέλλοντος γκρεμίζονται από την απληστία των λιγοστών χορτάτων.
Έως πότε θα στεκόμαστε δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι θεατές στη διαρκή υποβάθμιση της εκπαίδευσης, της υγείας, του πολιτισμού με την ιδιωτικοποίηση των πάντων και την απαγόρευση εισόδου στην καθημερινότητα μιας αξιοβίωτης κοινωνίας; Η «ΠΑΙΔΕΙΑ» του Πολυτεχνείου ήταν και είναι ζήτημα μείζονος σημασίας και διαχρονικής αξίας.
Έως πότε θα ανεχόμαστε να είναι « ξένη απ’ τον άνθρωπο η χαρά/ ξένοι απ’ το δίκιο οι νόμοι»; Μπροστά στα μάτια μας μια χαίνουσα πληγή η Παλαιστίνη και όλοι όσοι ομνύουμε στο δίκαιο ανελεύθεροι και συνένοχοι παραμένουμε όσο ανεπίκαιρα σιωπούμε. Αυταπόδεικτη η αλήθεια κάθε επερχόμενης γενιάς όταν προτάσσει την «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και αξιώνεται τον κλήρο του αίματος του Πολυτεχνείου. Στην τσακισμένη πύλη του η ιστορική μνήμη συναντά την κοινωνική πείρα ενάντια στον εκφοβισμό, τη χειραγώγηση, τη συστημική καλλιέργεια απογοήτευσης και παραίτησης.
Οι ελεύθεροι- πολιορκημένοι του Πολυτεχνείου αγωνίσθηκαν ενάντια σε μια στρατιωτική δικτατορία. Εμείς;
