Μιλουν στη ‘γνωμη’ οι πρωην δημαρχοι διδυμοτειχου γ. Νικολαϊδης και χ. Τοκαμανης
Νικολαϊδης: «Δεν πρέπει να το βάλουμε κάτω, πρέπει να το σώσουμε».
Τοκαμάνης: «Έχουμε ιστορικές ευθύνες, έπρεπε να το διαφυλάξουμε».
Απέραντη θλίψη και ένα τεράστιο ‘γιατί’ πλανάται πάνω από την πόλη του Διδυμοτείχου τις τελευταίες ημέρες, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στο ιστορικό τέμενος Βαγιαζήτ. Παρά τις δεσμεύσεις του υπουργείου Πολιτισμού, για πλήρη αποκατάσταση, όσοι είδαν από κοντά την καταστροφή, νιώθουν πίκρα και απογοήτευση, διατηρώντας ωστόσο μία κρυφή ελπίδα πως έστω, κάτι θα μπορέσει να διασωθεί από το σπουδαίο αυτό μνημείο.
Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, η αποκατάσταση του Τεμένους Βαγιαζήτ, αποτελεί προτεραιότητα του Υπουργείου. Για τον λόγο αυτό δρομολογήθηκε η αποκατάστασή του εντάσσοντας το έργο σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί μελέτες αποτύπωσης, έχουν γίνει ανασκαφικές διερευνήσεις και κατασκευή προστατευτικού στεγάστρου. Το έργο της αποκατάστασης ολοκληρώνεται με το νέο ΕΣΠΑ 2013-2020, συνολικού προϋπολογισμού 5.000.000 ευρώ. Με την συνδρομή ειδικών επιστημόνων και την χρηματοδότηση του ΥΠΠΟΑ, έχουν τεθεί οι προδιαγραφές για την ανάθεση των απαιτούμενων μελετών ολοκλήρωσης του σύνθετου αυτού έργου.
Σήμερα στη «ΓΝΩΜΗ» μιλούν δύο πρώην δήμαρχοι του Διδυμοτείχου, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους, κατέβαλλαν προσπάθειες για να αναδείξουν το τέμενος, το οποίο σήμερα τους προκαλεί μόνο θλίψη…
Νικολαϊδης : «Μια μαχαιριά στην καρδιά, όμως, να μη το βάλουμε κάτω»
Ο Γιάννης Νικολαϊδης, υπήρξε δήμαρχος στο Διδυμότειχο από το 1982 ως το 1985, Πρόεδρος της Διευρυμένης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Έβρου – Ροδόπης από το 1994 μέχρι το 1998. Το 2000 διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Τον Ιανουάριο του 2003 ορκίσθηκε ως Βουλευτής Έβρου του ΠΑΣΟΚ ως πρώτος επιλαχών, μετά από την εκλογή του Βουλευτή Νίκου Ζαμπουνίδη ως Νομάρχη Έβρου.
Το πρώτο του σχόλιο για την καταστροφή στο τέμενος: «Είναι μία μαχαιριά στην καρδιά μου». Όπως λέει στη ΓΝΩΜΗ, επί δημαρχίας του, «είχαμε επενδύσει στην ανάδειξη του μνημείου… δυστυχώς, όμως, αρκεί μία στιγμή απροσεξίας για να φέρει την καταστροφή. Είχαμε αφήσει πίσω μελέτες, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, το οποίο πρέπει να υπάρχει στο αρχείο του δήμου και στο οποίο μπορούν να βασιστούν οι επιστήμονες για να το διασώσουν».
Όπως αναφέρει, τότε, τη δεκαετία του ’80, το μνημείο σχεδόν βρισκόταν υπό κατάρρευση. Είχε χρησιμοποιηθεί ως στάβλος, ως αποθήκες, με κάποιους να μιλούν ακόμη και για κατεδάφιση.
«Προχωρήσαμε σε μία ολοκληρωμένη επιχείρηση καθαρισμού. Αναθέσαμε στον καθηγητή Μουσόπουλο να μας βοηθήσει με μελέτες και παρεμβάσεις που θα εξασφάλιζαν την στατική ενίσχυση του κτιρίου, ώστε να καταστεί επισκέψιμο. Βλέπετε, πιστεύαμε πάντα πως όταν έχεις την τύχη να έχεις στην πόλη σου το αρχαιότερο τζαμί της Ευρώπης, θα πρέπει να το αναδείξεις και να αναπτύξεις γύρω από αυτή την ανάπτυξη και τον τουρισμό της περιοχής».
Όπως αναφέρει, η τοπική αυτοδιοίκηση μέχρι και την αποφράδα ημέρα της φωτιάς, προσπάθησε να αναδείξει το μνημείο, δίχως να ακούει τις «περίεργες» μειοψηφίες. «Έγιναν σημαντικά βήματα, δόθηκαν χρήματα και φτάσαμε σε ένα καλό σημείο. Πλέον, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, αλλά δεν θα πρέπει να το βάλουμε κάτω. Θα πρέπει φορείς και υπουργείο, το οποίο έχει κι αυτό τα προβλήματά του, να προσπαθήσουν για τη διάσωσή του, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Θεωρώ ότι μπορεί να αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό, δεν πρέπει να το εγκαταλείψουμε».
Τοκαμάνης: «Αμέλησαν πολλοί άνθρωποι το καθήκον τους για να φτάσουμε ως εδώ»
«Είναι η τελευταία μας ευκαιρία να σώσουμε το τέμενος, που είναι το πρώτο επί ευρωπαϊκού εδάφους και το μεγαλύτερο των Βαλκανίων» έλεγε το 2010 ο τότε δήμαρχος Διδυμοτείχου Χρήστος Τοκαμάνης, ανακοινώνοντας τη διάθεση του ποσού των 320.000 ευρώ από τον προϋπολογισμό του Δήμου, για την εκπόνηση μελέτης από το Μετσόβειο Πολυτεχνείο, για την αποκατάσταση-αξιοποίηση του τεμένους. Στη συνέχεια, το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και ξεκίνησε η προσπάθεια για την ολοκληρωμένη του αποκατάσταση.
Μιλώντας στη ΓΝΩΜΗ, λίγες μέρες μετά την καταστροφή, ο κ. Τοκαμάνης αναφέρει: «Είναι μία καταστροφή, που δεν έπρεπε να είχε συμβεί. Δεν μπορούμε ακόμη να το χωνέψουμε πως αυτό το μνημείο κάηκε μέσα σε 2-3 ώρες», εκτιμώντας πως οι παράγοντες για την καταστροφή είναι πολλοί, όπως πολλοί είναι και εκείνοι «που αμέλησαν το καθήκον τους για να φτάσουμε ως εδώ».
Μιλώντας και με την επαγγελματική του ιδιότητα, αυτή του αρχιτέκτονα, ο πρώην δήμαρχος Διδυμοτείχου σημειώνει πως θα μπορούσαν να είχαν γίνει σωστικές παρεμβάσεις στο μνημείο, πολύ νωρίτερα και με αποτελεσματικότερο τρόπο. Όπως τόνισε, η πρότασή του για συμμετοχή ενός εκπροσώπου του δήμου στην επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού για τη διάσωση του τεμένους, είναι καίριας σημασίας, αφού και οι ντόπιοι θα πρέπει να έχουν άμεση ενημέρωση, αλλά και λόγο στο όλο εγχείρημα. Εξέφρασε ακόμη τον προβληματισμό του για την επιλογή του μεταλλικού στεγάστρου, που παραλίγο να αποβεί μοιραίο για ολόκληρο το μνημείο. Έκανε επίσης λόγο για μία σειρά από ρίσκα που πήρε η αρχαιολογική υπηρεσία, όπως για παράδειγμα τις επιτόπιες ηλεκτροκολλήσεις που κανονικά γίνονται μόνο σε ειδικούς χώρους και σίγουρα όχι εντός του μνημείου, το οποίο, όπως είπε, με τόσο ξύλα ήταν σαν μπαρούτι. Προβληματισμό εξέφρασε ο κ. Τοκαμάνης και για το γεγονός ότι οι εργασίες άρσης της ετοιμορροπίας του τεμένους ξεκίνησαν από την πίσω πλευρά, με αποτέλεσμα να κόβεται η πόλη στα δυο.
Ο πρώην δήμαρχος σημειώνει ακόμη πως επί θητείας του, «συμπαρασταθήκαμε στην αρχαιολογική υπηρεσία, οικονομικά και τεχνικά, στο μέτρο που μπορούσαμε. Από το 2005 και μετά είχαμε ενημερώσει τόσο την εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων όσο και την εφορεία κλασικών αρχαιοτήτων ότι διαθέτουμε στην καθεμία 60 χιλ ευρώ το χρόνο για έργα και ανασκαφές. Κάποια χρήματα απορροφήθηκαν, κάποια άλλα όχι, αφού αντιμετώπιζαν μεγάλο πρόβλημα έλλειψης προσωπικού… Επίσης, ήταν συνεχείς οι παρεμβάσεις μας για το τέμενος στα υπουργεία πολιτισμού και εξωτερικών. Το 2009 το έργο μπήκε στο ΕΣΠΑ και ήμουν ευτυχής. Πρότεινα να γίνει το έργο με αυτεπιστασία από την αρχαιολογική υπηρεσία… τελικώς, φαίνεται πως αμελήσαν πολλοί άνθρωποι το καθήκον τους για να φτάσουμε ως εδώ».
Όσο για τις δεσμεύσεις του ΥΠΠΟ για πλήρη αποκατάσταση, ο κ. Τοκαμάνης εκφράζει την επιφύλαξή του. «Φοβάμαι ότι θα περάσουν πολλά χρόνια και θα γίνουν συζητήσεις επί συζητήσεων… Δεν θα πρέπει όμως να χρονοτριβούμε. Θα πρέπει να δράσουμε γρήγορα, να αρθούν οι ετοιμορροπίες, να δοθεί βαρύτητα και στον μιναρέ που κινδυνεύει με κατάρρευση. Και οπωσδήποτε να υπάρχει εκπρόσωπος του δήμου στην επιτροπή του ΥΠΠΟ».
Αναμένεται συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα
Ο νυν δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, μιλώντας στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» τόνισε πως η υπουργός Λυδία Κονιόρδου «σοκαρίστηκε» από την έκταση της καταστροφής, ενώ υποσχέθηκε την πλήρη αποκατάσταση του μνημείου και μάλιστα κατά προτεραιότητα. Όπως σημείωσε ο κ. Πατσουρίδης η υπουργός δεσμεύτηκε για την άμεση εκκίνηση των εργασιών αποκατάστασης τονίζοντας ωστόσο πως αυτές θα πρέπει «να γίνουν άμεσα και συντονισμένα, με κατανόηση τόσο από τους αρχαιολόγους όσο και από τους μηχανικούς που θα πρέπει να φροντίζουν ώστε να υπάρξει μία κοινή φόρμουλα».
Ο δήμαρχος χαρακτήρισε ως ευτύχημα για την περιοχή του Διδυμοτείχου και του Έβρου γενικότερα την ύπαρξη του εν λόγω αλλά και άλλων σημαντικών, όχι μόνο σε εγχώριο αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, μνημείων τονίζοντας πως «από το 2011 και μετά η ανάπτυξη της περιοχής του Διδυμοτείχου και του Έβρου ανθεί μέσα από την επισκεψιμότητα και τον τουρισμό». «Υπάρχουν πολύ σημαντικά ιστορικά μνημεία τα οποία αν προσεχθούν και αναδειχθούν, θα φέρουν και πολύ κόσμο στην περιοχή, καθώς μην ξεχνάμε ότι έχουμε δίπλα μας μια μεγάλη τουριστική αγορά, όπως η Βουλγαρία και η Τουρκία» υπογράμμισε για να επισημάνει πως για τον σκοπό αυτό «δεν χρειάζονται πολλά λεφτά. Άλλωστε και για το Τέμενος υπήρχαν χρήματα, από το προηγούμενο ΕΣΠΑ και τώρα μπαίνει και στο επόμενο. Έχουμε την Ρωμαϊκή Πλωτινόπολη, το πρώτο υδραγωγείο σε όλον τον κόσμο με τα μοναδικά ψηφιδωτά, τα Βυζαντινά τείχη, το κάστρο, τις βυζαντινές και τις μεταβυζαντινές εκκλησίες, και πολλά άλλα, ζωντανά τα οποία χρειάζονται υποστήριξη και θα φέρουν στην περιοχή πολλά εκατομμύρια κόσμου».
Σημειώνεται πως αναμένεται η συνάντηση αντιπροσωπείας του δήμου Διδυμοτείχου με τον πρωθυπουργό, εντός του Απριλίου, στον οποίο θα επιδοθεί το ομόφωνο ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου για την άμεση αποκατάσταση του μνημείου.