Ένα οδοιπορικό προς τη Μεσοποταμία των θρύλων
Μέρα 2η: Εσκί Σεχίρ- Κιουτάχεια- Σεϊντί Γκαζί-Αρμυρά έρημος- Σαγγάριος- Πολατλί- Άγκυρα
του Γιάννη Λασκαράκη
Από το Εσκί Σεχίρ στην Κιουτάχεια (το αρχαίο Κοτύαιον) η απόσταση είναι εξήντα χιλιόμετρα. Τα χιλιόμετρα αυτά τα διήνυσε η στρατιά του Παπούλα το 1921 σε λίγες ώρες, προελαύνοντας νικηφόρα με επιστέγασμα τη μάχη της Κιουτάχειας. Η πόλη είχε τότε 5.000 Έλληνες , οι οποίοι πανηγύρισαν την (πρόσκαιρη) απελευθέρωσή τους. Εδώ στην περίφημη σύσκεψη της Κιουτάχειας, πάρθηκαν οι αποφάσεις, με την παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Γούναρη, για την συνέχιση της εκστρατείας στον Σαγγάριο, μέσω της Αλμυράς Ερήμου.
Η πόλη έχει σήμερα πληθυσμό 200.000 και είναι χτισμένη ανάμεσα στη κοιλάδα που σχηματίζουν τρεις λόφοι, από την κορυφή των οποίων οι θέα είναι πανοραμική. Η παλιά πόλη δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Πολλά παραδοσιακά σπίτια είναι έτοιμα να καταρρεύσουν.
Επιστρέψαμε προς το Εσκί Σεχίρ έχοντας δεξιά μας τα βουνά που μας χωρίζουν από την Αλμυρή έρημο. Αποφασίσαμε να τη διασχίσουμε με την άνεση του αυτοκινήτου και των ασφαλτοστρωμένων δρόμων. Στο Σεϊντί Γκαζί σταματήσαμε. Εδώ είχε στρατοπεδεύσει ένα τμήμα του Β’ Σώματος στρατού για να στηρίξει την ελληνική επέλαση. Το τεράστιο τζαμί της μικρής πόλης δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο της. Οι γύρω γυμνοί λόφοι έχουν επιγραφές που δοξάζουν τον Κεμάλ για τη νίκη του επί των Ελλήνων.
Προχωρήσαμε στον επαρχιακό δρόμο που διασχίζει την υποτιθέμενη έρημο , αλλά έρημο δεν βλέπαμε. Μεγάλα αρδευτικά έργα είχαν μετατρέψει την άγονη γη σε μια εύφορη κοιλάδα με στάρια, καλαμπόκια και τριφύλλια. Και όμως το υπέδαφος πρέπει να είναι στρωμένο από τα κόκκαλα των φαντάρων μας που οδηγήθηκαν σε σφαγή, μέσα στην αφιλόξενη έρημο εκείνης της εποχής, χωρίς νερό και φαγητό, για μέρες ολόκληρες.
Ξαναβγήκαμε στον εθνικό δρόμο με κατεύθυνση τον Σαγγάριο ποταμό. Μη φαντασθείτε κανένα μεγάλο ποταμό σαν τον Έβρο ή το Νέστο. Ένα μικρό ποτάμι είναι με μια κοίτη που το πλάτος της δεν ξεπερνάει τα δέκα μέτρα. Στο σημείο όπου ο ελληνικός στρατός έφτιαξε την πλωτή γέφυρα για να περάσουν οι στρατιώτες και τα οχήματα, υπάρχει σήμερα μια μεταλλική γέφυρα του σιδηρόδρομου που οδηγεί από το Εσκί Σεχίρ στην Άγκυρα, τον οποίο κατέστρεψαν οι Έλληνες κατά την υποχώρησή τους. Ακολουθήσαμε ένα επαρχιακό δρόμο παράλληλο με τον Σαγγάριο και βρεθήκαμε στο Yassıhöyük, όπου βρίσκεται η αρχαία πόλη Γόρδιο, εκεί όπου ο Μεγαλέξανδρος έλυσε με τον δικό του τρόπο τον Γόρδιο δεσμό. Δίπλα στο μικρό και περιποιημένο μουσείο βρίσκεται μέσα σε μια στοά στο βουνό, ο επιβλητικός τάφος του βασιλιά Μήδα, που ότι άγγιζε γίνονταν χρυσός. Να μια καλή μέθοδος παραγωγής χρυσού, χωρίς κυάνιο , χρυσοθήρες και χρυσοθηρομάχους.
Περάσαμε τον Σαγγάριο και φθάσαμε στο Πολατλί. Εκεί σταμάτησε η εκστρατεία των Ελλήνων που έδωσαν την μάχη με τα στρατεύματα του Κεμάλ, εξουθενωμένοι από την μεγάλη πορεία μέσα στην έρημο και χωρίς ηθικό, εξ αιτίας και των εσωτερικών διαφωνιών για τον αντικειμενικό στόχο της εκστρατείας, που ήταν η καταστροφή του Τουρκικού στρατού. Γεμάτη είναι η πόλη και οι γύρω λόφοι από τα μνημεία για τον «Αγώνα της Ανεξαρτησίας», για τους νεκρούς Τούρκους στρατιώτες και για το μεγαλείο του στρατηλάτη Κεμάλ.
Ο δρόμος προς την Άγκυρα ήταν πλέον ανοιχτός. Μια επίπεδη άγονη κοιλάδα απλώνονταν γύρω μας, με προεξέχοντες μεγάλους βραχώδεις σχηματισμούς, σαν τον βράχο του Καλέ Γκρότο, όπου για την κατάληψη και ανακατάληψή του χάθηκαν μάταια εκατοντάδες νέοι , Έλληνες και Τούρκοι. Μετά από εξήντα χιλιόμετρα φθάσαμε στη πρωτεύουσα της Τουρκίας. Σύγχρονη μεγαλούπολη με ουρανοξύστες και φαρδιές λεωφόρους . Πεντακάθαρη και με οργανωμένες κυκλοφοριακές υποδομές. Διασχίσαμε την πόλη και συνεχίσαμε το ταξίδι μας προς το Νεβσεχίρ, διαπιστώνοντας το μάταιο της προσπάθειάς μας να προσεγγίσουμε το κέντρο για ένα καφέ και μια μικρή βόλτα. Λόγω έργων και κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, μπερδεύτηκε το GPS του αυτοκινήτου, και μας γύριζε γύρω από το ίδιο σημείο.
Πήραμε τον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί νοτιοανατολικά προς τη μεγάλη λίμνη Τούζ και συνεχίζει προς το Ακσαράι. Από εκεί κατευθυνθήκαμε ανατολικά, περάσαμε τον ποταμό Άλυ και φθάσαμε το βράδυ στο Νεβσεχίρ, στο κέντρο της Καππαδοκίας. Η πόλη είναι χτισμένη σε ένα βραχώδη λόφο με στενά δρομάκια και αδιέξοδα. Αδύνατο να βρούμε το ξενοδοχείο μας. Τηλεφωνήσαμε στο ιδιοκτήτη και μας έδωσε οδηγίες για να το προσεγγίσουμε. Ανεβήκαμε ένα σχεδόν κατακόρυφο δρόμο που οδηγούσε σε μια …σπηλιά. Εκεί ήταν το ξενοδοχείο μας, κατά το πρότυπο των σπηλαίων που στέγαζαν τις χριστιανικές εκκλησίες . Κοιμηθήκαμε σαν τους ανθρώπους των σπηλαίων, αλλά με όλες τις ανέσεις της σύγχρονης εποχής.
(Αύριο, το απόκοσμο Γκέρεμε με την μοναδική αρχιτεκτονική της φύσης, η Καισάρεια της Καππαδοκίας, το πέρασμα του Ευφράτη, το ιστορικό Ελάζιγκ , στις πηγές του Τίγρη και του Ευφράτη).
