Επιμέλεια: Κική Ηπειρώτου
Ένας μικρός εξερευνητής γεννήθηκε πριν περίπου ένα χρόνο στο δάσος της Δαδιάς. Ο λόγος για τον μαυρόγυπα Όλαφ, ο οποίος μέσα σε 10 μέρες κατάφερε να καλύψει περίπου 2.000 χιλιόμετρα, ζώντας τη δική του όμορφη περιπέτεια στους αιθέρες της γειτονικής μας Βουλγαρίας!
Το νεαρό πουλί αναχώρησε από το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου στις 16 Μαΐου και επέστρεψε στις 25 Μαΐου. Αρχικά κινήθηκε ανατολικά, προς το όρος Strandzha, νότια του Burgas, όπου το είδος έχει παρατηρηθεί και στο παρελθόν, κι έπειτα ταξίδεψε βόρεια, φτάνοντας 25 περίπου χιλιόμετρα από τον ποταμό Δούναβη και τα σύνορα με τη Ρουμανία. Στη συνέχεια επισκέφθηκε την οροσειρά Balkan, περνώντας μερικές ημέρες στις περιοχές Kotel και Sinite kamani, όπου τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται προγράμματα επανεισαγωγής Όρνεων και Μαυρόγυπα στο πλαίσιο προγραμμάτων LIFE.
Είναι γνωστό ότι τα νεαρά πουλιά κάνουν μεγάλα ταξίδια για να ανακαλύψουν νέες περιοχές. Το ταξίδι του νεαρού Όλαφ έγινε γνωστό από τον δορυφορικό πομπό που του τοποθετήθηκε φέτος το Φθινόπωρο. Οι δορυφορικοί πομποί που τοποθετούνται από το Φορέα Διαχείρισης, με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Προστασία και Διατήρηση της Βιοποικιλότητας Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου» δίνουν τη δυνατότητα στους επιστήμονες να παρατηρούν με ακρίβεια τις μετακινήσεις των πουλιών, βοηθώντας όλους μας να γνωρίσουμε καλύτερα τα εντυπωσιακά αυτά πουλιά, τις συνήθειές τους και τις απειλές που αντιμετωπίζουν, συμβάλλοντας στην αποτελεσματικότερη προστασία τους.
Η ζωή ενός μαυρόγυπα…
Παρότι μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950 ο πληθυσμός του άκμαζε στη χώρα, η συρρίκνωση που ακολούθησε ήταν δραματική, με αποτέλεσμα τη δεκαετία του 1980 να αναπαράγεται σε δύο μόνο συγκεκριμένες περιοχές: στον Όλυμπο και στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου στον Έβρο. Σήμερα, το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς φιλοξενεί το μοναδικό αναπαραγόμενο πληθυσμό μαυρόγυπα σε ολόκληρη τη Βαλκανική χερσόνησο.
Σε αυτήν την οικολογικά ευαίσθητη περιοχή, η WWF Ελλάς ανέπτυξε δράση ήδη από το 1980, ενώ η μόνιμη επιστημονική ομάδα μας εγκαταστάθηκε εκεί το 1992. Αποτέλεσμα; Η αύξηση του πληθυσμού του μαυρόγυπα από 16 ζευγάρια και 55 άτομα το 1992 σε 28 ζευγάρια και 90-100 άτομα τη τελευταία πενταετία, αύξηση που οφείλεται στη δράση της οργάνωσης σε συνέργεια με τους αρμόδιους τοπικούς φορείς, Δασαρχείο Σουφλίου, Δήμο Σουφλίου, Περιφερειακή Ενότητα Έβρου και Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου
Ο μαυρόγυπας (Aegypius monachus) αποτελεί ένα από τα απειλούμενα είδη της ελληνικής πανίδας, καθότι σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009) θεωρείται «κινδυνεύον». Από τις αρχές Ιανουαρίου, τα ζευγάρια ξεκινούν τις αναπαραγωγικές τους επιδείξεις και χτίζουν μαζί τη φωλιά τους στις κορυφές των πεύκων που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 2 μέτρα σε διάμετρο και ένα μέτρο σε ύψος. Μοιράζονται την «ευθύνη» ανατροφής του νεοσσού, επωάζοντας το μοναδικό αυγό τους για 50-55 μέρες, μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου. Η άφιξη του νέου μέλους της οικογένειας, φέρνει ευθύνες για τους γονείς που ταΐζουν το μικρό από τον Μάιο και για 3,5 περίπου μήνες ώσπου να πετάξει από τη φωλιά του, ενώ θα ενηλικιωθεί και θα «ανοίξει τις φτερούγες» του για αναπαραγωγή όταν φτάσει τα 5 με 6 χρόνια. Ως τότε ταξιδεύει στις γύρω περιοχές μαθαίνοντας τις τροφικές πηγές που εκτείνονται και πέρα από τα σύνορα του Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς ως τον Νέστο και τη γειτονική μας Βουλγαρία.
Μια από τις βασικότερες απειλές για τη ζωή του μαυρόγυπα αλλά και των υπολοίπων αρπακτικών πουλιών της περιοχής είναι τα δηλητηριασμένα δολώματα που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για την καταπολέμηση των μεγάλων και μικρών σαρκοφάγων ζώων, όπως οι λύκοι, τα τσακάλια, οι αλεπούδες, τα κουνάβια και οι ασβοί, πουλιά όπως ιδιαίτερα τα κορακοειδή, είδη δηλαδή της άγριας πανίδας που στο παρελθόν διώκονταν ως ζώα «επιβλαβή» για την αγροτική παραγωγή.
Ένας ακόμη παράγοντας που οδήγησε στη μείωση των πληθυσμών του μαυρόγυπα στην ελληνική ύπαιθρο ήταν η έλλειψη τροφής λόγω της αλλαγής των πρακτικών κτηνοτροφίας, από ζώα ελεύθερης βοσκής σε σταυλισμένα ζώα. Πέραν όμως των παραπάνω, η κατασκευή αιολικών πάρκων σε περιοχές αναζήτησης τροφής αποτελεί άλλον έναν, καινούριο αλλά δυστυχώς αποδεδειγμένο λόγο απώλειας μαυρόγυπων λόγω πρόσκρουσης στις ανεμογεννήτριες, ενώ η ηλεκτροπληξία σε μέσης τάσης γραμμές ηλεκτρικού ρεύματος έχει επίσης πιστοποιηθεί.
Η συμπληρωματική τροφοδοσία που επί 25 χρόνια εφαρμόζεται στο δάσος Δαδιάς από την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου, έχει σαφώς ωφελήσει τη διατήρηση του μεμονωμένου αυτού πληθυσμού των Βαλκανίων.
«Με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουμε στην επιβίωση των νεαρών πουλιών που βρίσκουν ασφαλή τροφή τους πρώτους μήνες της ζωής τους αφότου πετάξουν από τη φωλιά τους, αλλά και στη συμπληρωματική τροφή όλου του πληθυσμού τους δύσκολους μήνες του χειμώνα που μειώνονται οι τροφικές πηγές, γεγονός που προκύπτει από τα μακρόχρονα στοιχεία που συλλέγουμε από την καταμέτρηση των γυπών στον χώρο τροφοδοσίας της Δαδιάς. Σε συνεργασία με Βούλγαρους ομολόγους μας πραγματοποιούμε δράσεις κοινής παρακολούθησης και συνεργαζόμαστε σε δράσεις ανταλλαγής εμπειρίας και τεχνογνωσίας» σημειώνει το WWF.
