Κοντά τριάντα χρόνια πριν, στα «Ελευθέρια» της Αλεξανδρούπολης (14 Μαΐου) έγινε ένα μεγάλο αφιέρωμα στη Θράκη με τίτλο «Θρακική Τοπογραφία» για να γνωρίσουν οι αυτόχθονες και όχι μόνον την παλιά ενιαία Θράκη και τη σημερινή της διαίρεση. Ηταν τότε που η Μαριάννα Κορομηλά είπε «Εσείς οι Εβρίτες πρέπει να είστε περήφανοι, έχετε σπουδαία ιστορία ζώντας στην άμεση γειτονία της Κωνσταντινούπολης, της Βασιλεύουσας, της πόλης που επί Βυζαντίου και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε η ενδοξότερη πόλη στον κόσμο. Σε 10-15 ημέρες φτάνατε εκεί με τις βοϊδάμαξες».
Την ίδια εποχή οι «Φίλοι της Μουσικής», εις επίρρωση των ανωτέρω, έρχονταν στην περιοχή για να καταγράψουν τη Μουσική της Θράκης. Και ξεκίνησαν από δω ακριβώς, από τον Εβρο, με τον μεγάλο πολιτιστικό πλούτο. Δεν μπορώ να ξεχάσω όταν τον Οκτώβριο του 1997 σε μια συγκινητική εκδήλωση στο Ηρώδειο υπό τον τίτλο «Η Θράκη μας», με χορούς, μουσική και τραγούδια από την περιοχή, ο αείμνηστος Χρήστος Λαμπράκης τρατάριζε ο ίδιος τον κόσμο, εμφανώς ενθουσιασμένος.
Αυτός ο τόπος, ο γενέθλιος, με τη διαίρεση στα τρία, Τουρκία, Βουλγαρία και Ελλάδα, μεταβλήθηκε σταδιακά από ακμάζουσα περιφέρεια με σπουδαίες πόλεις (Αδριανούπολη, Φιλιππούπολη, Ραιδεστός, Αγχίαλος…) σε περιοχή συνόρων και συχνών αντιπαραθέσεων. Και ο Εβρος, μια σφήνα σ’ αυτή τη τη νέα χαρτογράφηση, να δέχεται το μέγιστο των εντάσεων με το νέο διοικητικό κέντρο στην Αθήνα (800 χλμ. μακριά), κυρίως όμως να υφίσταται μια κυβερνητική εξουσία που ασκείται 200 χρόνια τώρα από παλαιοελλαδίτες πολιτικούς που «αγρόν αγοράζουν» για τον Εβρο και επιμένουν σε χειρισμούς επικοινωνιακού χαρακτήρα που οδηγούν στη συνεχιζόμενη παρακμή της περιοχής
Ενώ απέναντι οι πόλεις ακμάζουν, η Αδριανούπολη κοντεύει τις 200.000, το πρώην χωριουδάκι Σβίλεγκραντ πλησιάζει τις 20.000 κατ., η Ορεστιάδα και το Διδυμότειχο, μόνο κατά τη δεκαετία που πέρασε, έχουν πληθυσμιακή αφαίμαξη 10% η οποία συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς.
Η Αθήνα εδώ και καιρό προσπαθεί να πείσει ότι στη νέα εποχή η Αλεξανδρούπολη θα είναι μια αξιοζήλευτη πόλη λόγω της Αμερικάνικης παρουσίας και του ενεργειακού κέντρου με τα LNG, τους πλωτούς σταθμούς ανεμογεννητριών, τις διασυνδέσεις ηλεκτρικής παραγωγής. Οι ντόπιοι όμως έμαθαν να κρατούν μικρό καλάθι.
Εκατό χρόνια μετά την ενσωμάτωση, ο Εβρος φθίνει συνεχώς. Αφού πρώτα μεταβλήθηκε σε τόπο «εξορίας» -γνωστή η ρήση «θα σε στείλω στον Εβρο»- τώρα έγινε και αντιπαραγωγικό πρότυπο. Συνοροφύλακες, οπλίτες πενταετούς θητείας, αστυφύλακες, λιμενικοί και ό,τι άλλο δίνει την περίφημη μονιμότητα στο Δημόσιο. Τα χωράφια ακαλλιέργητα, ο σιτοβολώνας της Ορεστιάδας υποβαθμισμένος μετά και το κλείσιμο της χρεοκοπημένης Βιομηχανίας Ζάχαρης, η αλιεία προσεγγίζει το ελάχιστο όταν το Θρακικό Πέλαγος ήταν γνωστό για την αφθονία, την ποικιλία και την ποιότητα των ιχθυαλιευμάτων και σήμερα, με τις φονικές πυρκαγιές, τα δάση αφανισμένα και τα ποιμνιοστάσια καμένα. Και βέβαια το Σουφλί, αυτή η ακμάζουσα στο παρελθόν ιστορική πόλη, με τα μεταξουργεία και την προηγμένη αγροτική παραγωγή (τυροκομεία, αλλαντοποιεία, αποστακτήρια οίνου, μελισσοκομικά πάρκα) που πρόσφατα κινδύνεψε να καεί ολοσχερώς μαζί με το Δάσος της Δαδιάς. Σουφλί και Δαδιά, αναγνωρίσιμα σημεία όχι μόνον στον πανελλήνιο χάρτη αλλά και τον παγκόσμιο. Η μεν πόλη, λόγω της σημαντικής παρουσίας της στον «δρόμο του μεταξιού», το δε δάσος λόγω της διαφύλαξης των υπό εξαφάνιση αρπακτικών πτηνών που ώς τώρα έβρισκαν εκεί το ασφαλές τους καταφύγιο. Και το ακόμη πιο σημαντικό, η αιμορραγία της φυγής νέων ανθρώπων που μπορούν να «στύψουν την πέτρα» και να εφαρμόσουν νέες ιδέες.
Το κέντρο κωφεύει. Η Ε.Ε. κωφεύει. Η τελευταία διακομματική επιτροπή για τη Θράκη υπό την προεδρία της αδερφής του πρωθυπουργού κατέγραψε την ασυμφωνία των πολιτικών δυνάμεων και η οποιαδήποτε βούληση για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων εξανεμίσθηκε αυτομάτως.
Μόνη ελπίδα πλέον οι ντόπιες δυνάμεις και η συνδρομή των Εβριτών της διασποράς, που αγαπούν τον τόπο τους με ανιδιοτέλεια, να ανασκουμπωθούν και να αναλάβουν πρωτοβουλίες τώρα που οι καταστροφικές πυρκαγιές έδωσαν και τη χαριστική βολή.
Οι Τούρκοι ονομάζουν «Γκιαούρ Αντά», ήτοι «νησί των απίστων», μια μικρή νησίδα στον ποταμό Εβρο που ανήκει στην Ελλάδα. Ετσι είναι ο Εβρος, ένα νησί που πλέει τόσα χρόνια μόνο του σφηνωμένο σ’ αυτήν την εσχατιά της Ε.Ε.
«….κι ο βράχος δεν πονά
και το νησί ποτέ δεν πεθαίνει».
* πρ. Aντιδημάρχος Αλεξανδρούπολης