Κοραή 4: Tα κρατητήρια της περιβόητης Kommandatur στο κέντρο της Αθήνας

Φωτογραφικό αφιέρωμα από τον χώρο όπου κρατήθηκαν και βασανίστηκαν εκατοντάδες Έλληνες την περίοδο της γερμανικής κατοχής

Στην καρδιά της Αθήνας, κάτω από την οδό Κοραή, κρύβεται ένα από τα πιο συγκλονιστικά μνημεία της γερμανικής Κατοχής. Στο υπόγειο του κτιρίου με τον αριθμό 4, εκεί όπου στεγαζόταν η Kommandatur, Έλληνες πατριώτες βασανίστηκαν, ανακρίθηκαν και άφησαν στους τοίχους χαρακιές, ημερομηνίες και ονόματα, που αποτελούν σιωπηλές μαρτυρίες μιας εποχής τρόμου και αντίστασης.

Πίσω από τις βαριές πόρτες και τους υγρούς τοίχους, δεκάδες Έλληνες αντιστασιακοί γνώρισαν τη φρίκη των ανακρίσεων. Οι χαρακιές, τα ονόματα και τα μηνύματα στους τοίχους αποτελούν ζωντανά τεκμήρια μνήμης, σημάδια ανθρώπων που δεν λύγισαν.

Το Φρουραρχείο ήταν το πιο εμφανές και αναγνωρίσιμο σημείο της γερμανικής στρατιωτικής παρουσίας στο κέντρο της Αθήνας. Στο κτίριο στάθμευε η τοπική διοίκηση της Στρατοχωροφυλακής (Feldgendarmerie 921) η οποία, όπως και σε όλες τις κατεχόμενες χώρες, ήταν επιφορτισμένη με αστυνομικά καθήκοντα, και έκανε αισθητή την παρουσία της στους πολίτες.

Καθ’ όλο το διάστημα της Κατοχής, περίπου 30 έως 40 οπλίτες και υπαξιωματικοί περιπολούσαν καθημερινά στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, έλεγχαν τη συμπεριφορά Γερμανών στρατιωτικών και πολιτών και παρενέβαιναν για οποιαδήποτε παράβαση.

Και ενώ στους επάνω ορόφους λειτουργούσε το γερμανικό φρουραρχείο, στα υπόγεια του μεγάρου, τα κάποτε σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε σκοτεινά κρατητήρια, μέχρι το τέλος της Κατοχής.

Ο χώρος των κρατητηρίων, λειτουργούσε σαν ενδιάμεσος σταθμός μεταγωγής των κρατουμένων (έμεναν εκεί από 1-30 ημέρες) πριν αυτοί οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (Χαϊδαρίου κ.α.) ή πριν παραπεμφθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, λόγω της αντιστασιακής τους δράσης. Τα υπόγεια αποτελούνταν από δυο ορόφους, ενώ η μόνωση μεταξύ των διαχωρισμάτων ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένη.

Μαζί με το Αρχηγείο της Γκεστάπο στην οδό Μέρλιν, αποτελούσαν τους δυο κυριότερους χώρους στην Αθήνα, όπου μαρτύρησαν εκατοντάδες Έλληνες πατριώτες και μέλη της αντίστασης.

Από τα κελιά πέρασαν πολίτες όλων των ηλικιών, ακόμη και παιδιά 14 ετών, κατηγορούμενοι για κάθε είδους παραπτώματα. Από τροχαία ατυχήματα και παραβάσεις του νυχτερινού περιορισμού κυκλοφορίας, μέχρι σοβαρές αγορανομικές παραβάσεις ή συμμετοχή σε διαδηλώσεις και άλλες αντιστασιακές ενέργειες. Όσοι συνελήφθησαν για αντίσταση κατά των Γερμανών κρατούνταν προσωρινά, προτού παραπεμφθούν στις αρμόδιες υπηρεσίες.

Οι τοίχοι του δεύτερου υπογείου είναι γεμάτοι με μηνύματα που άφησαν όσοι πέρασαν από αυτά τα κελιά, βιώνοντας ώρες ή ακόμα και μέρες μαρτυρίου.

Περπατώντας στον χώρο, είναι αδύνατο να μην σταθείς μπροστά στα χαράγματα που παραμένουν ανέπαφα επί οκτώ δεκαετίες, διαφυλάσσοντας ζωντανή την ιστορική μνήμη.

Υπάρχουν επίσης μηνύματα κρατουμένων που ζητούν νερό. Από τις επιγραφές και τα σχέδια στους τοίχους έχουν τεκμηριωθεί συνολικά 239 ονόματα κρατουμένων, καθιστώντας τα υπόγεια αυτά όχι μόνο τόπους μνήμης, αλλά και ζωντανό αρχείο της αντίστασης και της ανθρώπινης αντοχής.