Ως «οικονομικός παράδεισος» παρουσιάζεται η πρωτεύουσα του Έβρου, όταν, στην πραγματικότητα, οι κάτοικοι συνεχίζουν να βιώνουν τις συνέπειες της πρωτοφανούς ακρίβειας σε είδη διατροφής, ενέργεια, υπηρεσίες
Τα τελευταία χρόνια, η Αλεξανδρούπολη έχει αποκτήσει τη φήμη μιας «φτηνής» πόλης, ενός προορισμού όπου πολλοί Τούρκοι καταφτάνουν για να ψωνίσουν, να γεμίσουν τα καρότσια των σούπερ μάρκετ και να απολαύσουν ένα Σαββατοκύριακο στην Ελλάδα. Η εικόνα αυτή, ωστόσο, δημιουργεί έναν μύθο που απέχει αρκετά από την πραγματικότητα, αφού μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει με πολλούς τρόπους την Αλεξανδρούπολη, το επίθετο «φτηνή», όμως, δεν είναι ένας από αυτούς.
Οι λόγοι που ωθούν τους Τούρκους καταναλωτές να διασχίζουν τα σύνορα σε τόσο συχνή βάση δεν έχουν να κάνουν τόσο με την ελκυστικότητα των ελληνικών τιμών, όσο με την οικονομική κατάσταση στη δική τους χώρα. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια βιώνει πρωτοφανή πληθωρισμό και ραγδαία υποτίμηση της λίρας, με αποτέλεσμα οι τιμές των βασικών αγαθών να εκτοξεύονται σχεδόν σε μηνιαία βάση.
Δεν είναι φτηνά, είναι απλά λιγότερο πανάκριβα…
Οι μισθοί, αντίθετα, δεν μπορούν να συμβαδίσουν με την αύξηση του κόστους ζωής, γεγονός που καθιστά πολλά προϊόντα στην τουρκική αγορά δυσπρόσιτα. Έτσι, ακόμη κι αν στην Ελλάδα οι τιμές έχουν ανέβει σημαντικά, η διαφορά της συναλλαγματικής ισοτιμίας και ο πληθωρισμός της Τουρκίας κάνουν ορισμένα προϊόντα να φαίνονται φτηνότερα στα μάτια των Τούρκων καταναλωτών.
«Το είδος του ελαιόλαδου που πωλούν στα 10 ευρώ το λίτρο, μπορείς να το αγοράσεις μόνο στο διπλάσιο της τιμής» στην Τουρκία, είπε ο Τσιτάκ, γενικός διευθυντής μιας εταιρείας τροφίμων και ποτών, μιλώντας στο πρακτορείο Bloomberg, δηλώνοντας ότι αναζητά κυρίως προϊόντα υψηλής ποιότητας σε καλύτερες τιμές. «Κατά μέσο όρο, τα ψώνια μου κοστίζουν το ένα τρίτο του τι θα κόστιζαν πίσω στο σπίτι».
Το καλάθι τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών της TurkStat αυξήθηκε κατά 144% από την ανάληψη των καθηκόντων του Υπουργού Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, το 2023, μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο.
Μια γρήγορη ματιά στα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι αρκετή για να καταλάβει κανείς ότι στην Ελλάδα δεν είναι φτηνά τα προϊόντα, είναι απλώς λιγότερο ακριβά απ’ ό,τι στην Τουρκία: Ο κιμάς, για παράδειγμα, κοστίζει 9,36 ευρώ ανά κιλό στην Ελλάδα, σε σύγκριση με 12,10 ευρώ στην Τουρκία, ενώ τα λουκάνικα βοείου κρέατος πωλούνται σχεδόν στη μισή τιμή. Το τυρί και οι σοκολάτες κοστίζουν σχεδόν το ένα τρίτο της τιμής τους στην Τουρκία.
Γι’ αυτό, το 6% όλων των Τούρκων που διέσχισαν τα σύνορα προς την Ελλάδα τους πρώτους εννέα μήνες του έτους πήγαν για ψώνια, το υψηλότερο ποσοστό του συνόλου των ταξιδιωτών τουλάχιστον από το 2012, σύμφωνα με στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας της χώρας.
Η σκληρή αλήθεια
Στην πραγματικότητα, η Αλεξανδρούπολη ακολουθεί την ίδια πορεία ακρίβειας που παρατηρείται σε ολόκληρη τη χώρα. Οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα, στα καύσιμα, στην ενέργεια και στα ενοίκια έχουν επιβαρύνει την τοπική αγορά, ενώ οι τιμές στα σούπερ μάρκετ έχουν αυξηθεί θεαματικά. Προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης, όπως γαλακτοκομικά, ψωμί, λάδι και είδη καθαριότητας, κοστίζουν σήμερα έως και 30-40% περισσότερο σε σχέση με λίγα χρόνια πριν. Οι Έλληνες καταναλωτές το βιώνουν αυτό έντονα, καθώς το διαθέσιμο εισόδημα παραμένει στάσιμο, με αποτέλεσμα η «φτηνή Αλεξανδρούπολη» να αποτελεί περισσότερο ανάμνηση παρά πραγματικότητα.
Η παρουσία των Τούρκων αγοραστών, βέβαια, δίνει μια προσωρινή ανάσα σε ορισμένα καταστήματα, κυρίως σε επιχειρήσεις εστίασης, φαρμακεία και καταστήματα ένδυσης. Ωστόσο, δεν αρκεί για να αντιστρέψει τη συνολική εικόνα της τοπικής οικονομίας, που πλήττεται από το υψηλό κόστος ζωής και τη μείωση της εγχώριας κατανάλωσης. Αντίθετα, αποτελεί κοινή παραδοχή ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αυξημένη ζήτηση από ξένους επισκέπτες μπορεί να συντηρεί ή και να ενισχύει τις υψηλές τιμές, κυρίως σε στέγαση και εστίαση, καθιστώντας την καθημερινότητα ακόμη δυσκολότερη για τους κατοίκους.
Επομένως, ο μύθος της φτηνής Αλεξανδρούπολης είναι αποτέλεσμα σύγκρισης με μια οικονομία σε κρίση, όχι ένδειξη ελληνικής ευημερίας ή ανταγωνιστικότητας. Οι Τούρκοι έρχονται γιατί στην πατρίδα τους η λίρα έχει χάσει τη μισή της αξία, όχι γιατί η πόλη της Αλεξανδρούπολης έγινε ξαφνικά οικονομικός παράδεισος.
Παραδείγματα τιμών
Σε αυτό το πλαίσιο, αναζητήσαμε τις τιμές σε βασικά είδη διατροφής, όπως είναι τα κρέατα, τα οπωρολαχανικά και το ελαιόλαδο και τις συγκρίναμε με τις αντίστοιχες τιμές πριν δύο χρόνια. Με εξαίρεση τις τιμές του ελαιολάδου, που φέτος, μέχρι στιγμής, παρουσιάζουν σημαντική μείωση, οι τιμές των κρεάτων και ορισμένων οπωρολαχανικών έχουν εκτοξευτεί.
Κρέατα
Μεγάλες είναι οι αυξήσεις στις τιμές των κρεάτων στον νότιο Έβρο, όπως προκύπτει από τα δελτία τιμών της Περιφέρειας ΑΜΘ. Στους πίνακες, οι τιμές τον Νοέμβριο του 2023 και φέτος.
Οπωρολαχανικά
Πολλές αυξομειώσεις τα τελευταία χρόνια στις τιμές των οπωρολαχανικών στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυξήσεων μέσα στην τελευταία διετία:
Κουνουπίδι
2023 – 1,79
2025 – 2,40
Κολοκυθάκια
2023 – 1,63
2025 – 2,69
Μαρούλι
2023 – 1,92
2025 – 2,50
Σπανάκι
2023 – 2,07
2025 – 2,35
Πιπεριές
2023 – 2,82
2025 – 3,16
Περιορισμένη κίνηση στα τοπικά εμπορικά καταστήματα
Κερδισμένες επιχειρήσεις από αυτό το τουριστικό – καταναλωτικό ρεύμα, πέρα από τα σούπερ μάρκετ και την εστίαση, είναι και οι γνωστές αλυσίδες ένδυσης και υπόδησης της Αλεξανδρούπολης, οι οποίες ενώ υπάρχουν και σε πολλές πόλεις της Τουρκίας, στην Ελλάδα, τα προϊόντα τους είναι φτηνότερα.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Αλεξανδρούπολης Βασίλη Κασαπίδη, είναι μία ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι το κύμα των Τούρκων επισκεπτών, τα τελευταία 2-3 χρόνια, όχι μόνο συνεχίζεται αδιάκοπο αλλά αυξάνεται συνεχώς. Πλέον δεν περιορίζεται σε Σαββατοκύριακα, καλοκαίρια και γιορτές, αλλά είναι καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, όλες τις ημέρες της εβδομάδας.
«Αντιστράφηκαν οι ρόλοι. Τα προηγούμενα χρόνια, ως εμπορικός κλάδος, βλέπαμε τους Έλληνες και τους Αλεξανδρουπολίτες συγκεκριμένα να πηγαίνουν στην Τουρκία για ψώνια, όπου, πράγματι, αρκετά προϊόντα ήταν πιο οικονομικά. Τώρα, πλέον, έρχονται εκείνοι και ψωνίζουν στα μάρκετ, αλλά και σε πολυεθνικές, σε πολύ καλύτερες τιμές από αυτές που έχουν στη χώρα τους» σημείωσε ο κ. Κασαπίδης μιλώντας στην ΕΡΤ, επισημαίνοντας πως «είναι στοίχημα για τις μικρότερες επιχειρήσεις να βρούμε τρόπο να βάλουμε αυτούς τους επισκέπτες και στα δικά μας καταστήματα, και να υπάρξει διάχυση του τζίρου που γίνεται στην πόλη και στις μικρές τοπικές επιχειρήσεις». Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου τόνισε ακόμη πως οι Τούρκοι καταναλωτές έχουν το πλεονέκτημα του συστήματος Tax Free, με το οποίο είναι εφοδιασμένα τα περισσότερα καταστήματα της πόλης, ώστε να απολαμβάνουν με τις αγορές τους επιστροφή φόρου.
Κ.Η.