Αισίως καλωσορίσαμε και το Νοέμβρη, τον ενδέκατο και προτελευταίο μήνα του χρόνου. Καλό μήνα σε όλους και ας είναι ένας καλός Νοέμβρης για όλους.
Αναποφάσιστος μήνας… Με το ένα πόδι στο χειμώνα και το άλλο στο φθινόπωρο. Ο μήνας της προσμονής… Να τελειώσει πια και αυτός ο χρόνος. Σα να κουραστήκαμε να βλέπουμε την ασχήμια αυτού του κόσμου και προσδοκούμε κάτι καλύτερο. Όμως μόνο στις προσδοκίες μένουμε, αν τελειώσουν και αυτές θα έχει εξαφανιστεί και η ελπίδα. Ο Ελύτης είχε πει πως «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι… Που σημαίνει με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Πετούμενα πάνω από τη γονατισμένη Ελλάδα τα λόγια του Ελύτη.
Κίτρινα φύλλα, πολλές βροχές και ψυχροί άνεμοι τον χαρακτηρίζουν, έχει μικρότερες σε διάρκεια μέρες και μεγαλύτερες νύχτες. Το μήνα αυτό πέφτει και πολύ πάχνη, κυρίως όταν οι νύχτες είναι έναστρες.
Είναι ο μήνας που η Πούλια, αυτό το σμήνος Πλειάδων, δύει προμηνύοντας τον ερχομό του χειμώνα. «Η Πούλια βασιλεύοντας και πίσω παραγγέλνει μήτε τσομπάνος στα βουνά, μήτε γεωργός στους κάμπους».
Νοέμβριος ο πιο μυστηριώδης και ιδιόμορφος μήνας του χρόνου. Είναι μια περίοδος μελαγχολική επειδή πλησιάζει ο χειμώνας αλλά και γεμάτη αισιοδοξία για τη συγκομιδή των καρπών και σιτηρών.
Ο Νοέμβριος φέρνει μαζί του μια νέα σοδειά φρούτων και λαχανικών. Κάστανα ζεστά από τον καστανά στη γωνία του δρόμου. Παλιά, τώρα πια έχει εκλείψει το επάγγελμα του καστανά. Σπάνια να δεις το παραδοσιακό μαγκάλι και τον καστανά να μας τα βάζει ζεστά στο σακουλάκι. Όσοι έχουν τζάκι τα βάζουν εκεί να ψηθούν. Όλη η οικογένεια συγκεντρωμένη γύρω από το τζάκι ή τη σομπούλα. Ζεστές στιγμές χαραγμένες στη μνήμη. Από φρούτα πορτοκάλια και μανταρίνια. Ένα κι ένα το στύψιμο του πορτοκαλιού με τη βιταμίνη C, ασπίδα κατά του κρυώματος. Από λαχανικά σπανάκι, πράσο, λάχανο, μπρόκολο, κολοκύθα για γλυκές κολοκυθόπιτες με καρύδια, κανέλα και σταφίδες.
Χαρακτηριστικό του μήνα είναι το λιομάζωμα. Στα Ελληνικά λιόφυτα αρχίζει κάθε Νοέμβρη το μάζεμα της ελιάς. Παλιότερα χτυπούσαν τα κλαδιά με ράβδους και μάζευαν τον καρπό από τα στρωμένα ελαιόπανα. Τελευταία η τεχνολογία αντικατέστησε την αρχαία ξύλινη ράβδο με μεταλλική περιστρεφόμενη. Όλοι μαζί, πολλές φορές, με τραγούδια, συλλέγουν τον πολύτιμο καρπό. Στο τέλος θα ανταμειφθούν για τους κόπους τους με το υγρό χρυσάφι. Με αυτό θα τραφούν, θα ζήσουν, γιατί αυτό αποτελεί τη βάση της διατροφής αλλά και της οικονομίας του τόπου μας. «Φάε λάδι κι έλα βράδυ» έλεγαν οι παλιοί. Κάθε νοικοκυριό κάνει το κουμάντο του για να ετοιμάσει και ελιές για το καθημερινό τραπέζι (χαρακτές, καλαμών, τσακιστές).
Ο Νοέμβρης είναι ένας μήνας με πολλές γιορτές. Πέρα από τις θρησκευτικές γιορτές του Νοεμβρίου έχουμε και δύο Εθνικού χαρακτήρα. Στις 17 Νοεμβρίου γιορτάζουμε την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και στις 25 έχει καθιερωθεί η μέρα που είναι αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση.
Ανάμεσα στις γιορτές του μήνα περιλαμβάνεται και η γιορτή των Ταξιαρχών (Μιχαήλ και Γαβριήλ), γι αυτό ο Νοέμβρης σε ορισμένες περιοχές ονομάζεται Αι-Ταξιάρχης και Αρχαγγελίτης. Σε ορισμένες περιοχές της Θράκης παραμονή της γιορτής τους έφερναν τα παπούτσια τους μέσα στο σπίτι για να μην τα δει ο Μιχαήλ και έρθει να τους πάρει πριν την ώρα τους (Ψυχοπομπός). Την ημέρα των Ταξιαρχών γιορτάζει η πολεμική μας αεροπορία.
Άλλες γιορτές του μήνα είναι του Αγίου Φιλίππου, της Αγίας Αικατερίνης, τα Εισόδια της Θεοτόκου και του Αγίου Στυλιανού, του προστάτη των μικρών παιδιών. Την ημέρα της εορτής του Αγίου Φιλίππου ξεκινά και η νηστεία των Χριστουγέννων. Επιτρέπεται το ψάρι.
Με το τέλος του μήνα στις 30, τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα, το κρύο «αντρειεύει». Οι ακατάστατες αυτές καιρικές συνθήκες που επικρατούν του έδωσαν και την προσωνυμία «ανακατωμένος». «Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας». Άλλα προσωνύμια του είναι ο Κρασόμηνας, ο παχνιστής, ο μεσοσπορίτης.
Πλην τοις άλλοις είναι και ο μήνας κατά τον οποίο θα κριθούν και πολλά με τις επικείμενες εκλογές στις Η.Π.Α. Ολόκληρος ο κόσμος περιμένει με αγωνία την έκβαση της σκληρής αναμέτρησης μεταξύ Χίλαρι Κλίντον και Ντόναλντ Τράμπ. Μαζί και η χώρα μας που περιμένει τα νέα δείγματα γραφής από το νέο πρόεδρο των Η.Π.Α. και στην οικονομία και στα εθνικά θέματα.
Ένα ιδιαίτερα θεαματικό ουράνιο φαινόμενο που συμβαίνει γύρω στις 17 Νοεμβρίου είναι η βροχή διάττοντος αστέρων, τα γνωστά «πεφταστέρια». Άμα αντέξετε άυπνοι θα απολαύσετε το φαινόμενο και θα κάνετε μια ευχή.
Ας απολαύσουμε τις μυρωδιές και τα χρώματα του Νοέμβρη και μακάρι να μας γεμίσουν όμορφα συναισθήματα και στιγμές χαράς.
«Νοέμβρης μήνας ταξιδεύει
μ’ ένα τρένο
Αθήνα, Λάρισα, ωραία Θεσσαλία
στην Κατερίνη ακούει
τραγούδι αγαπημένο
με μια πληγή από παλιά μελαγχολία.»
(Παντελής Θαλασσινός)