Βαρόμετρο ΕΣΑμεΑ: Σημαντικές ανισότητες στην ανεξάρτητη διαβίωση των ΑμεΑ

Τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα αποκαλύπτει το 1ο Τακτικό Βαρόμετρο Δικαιωμάτων του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, το οποίο παρουσιάστηκε ενόψει της Διεθνούς Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία. Τα στοιχεία φωτίζουν ένα σύστημα που εξακολουθεί να αφήνει χιλιάδες ανθρώπους χωρίς επαρκή υποστήριξη, οδηγώντας τους σε κοινωνικό αποκλεισμό και οικονομική ασφυξία.

Ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ, κ. Ιωάννης Βαρδακαστάνης, υπογράμμισε ότι η αναπηρία αποτελεί μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, αλλά η ελληνική κοινωνία δεν έχει ακόμη ενσωματώσει αυτή την πραγματικότητα.

Όπως προειδοποίησε: «Βρισκόμαστε σε έναν νέο ιστορικό κύκλο όπου η ποικιλομορφία και η ισότητα υποχωρούν. Η δυσανεξία απέναντι στα δικαιώματα γίνεται εμφανής στις πολιτικές και στους προϋπολογισμούς της ΕΕ και των κρατών-μελών».

Τι δείχνει το Βαρόμετρο

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά (7/10–3/11/2025) σε 2.716 άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις, και καταγράφει για πρώτη φορά με τέτοια λεπτομέρεια τις ανάγκες και τις δυσκολίες της κοινότητας.

Ενημέρωση και διακρίσεις

• 4 στους 10 δηλώνουν ότι είναι ελάχιστα ή καθόλου ενημερωμένοι για τα δικαιώματά τους.
• Η ΕΣΑμεΑ αποτελεί την κύρια πηγή πληροφόρησης, οι δημόσιες υπηρεσίες συγκεντρώνουν μονοψήφια ποσοστά.
• Το 56,1% θεωρεί ότι η κοινωνία αντιμετωπίζει την αναπηρία με στερεότυπα και προκατάληψη.
• 1 στους 2 έχει βιώσει άδικη μεταχείριση τους τελευταίους έξι μήνες.

Προσβασιμότητα και καθημερινή ζωή

• 6 στα 10 άτομα συναντούν συχνά εμπόδια σε δημόσιες υπηρεσίες, δομές υγείας και κοινόχρηστους χώρους.
• Το 72% δεν διαθέτει υποστηρικτική τεχνολογία για πρόσβαση στο διαδίκτυο.
• 8 στους 10 βασίζονται στην οικογένεια για βασικές καθημερινές ανάγκες.
• Μόνο 3,3% έχει πρόσβαση σε «Προσωπικό Βοηθό», μία υπηρεσία κομβική για την ανεξάρτητη διαβίωση.

Εργασία: Το μεγάλο ανεκπλήρωτο

• 82% των νέων 15–24 ετών δεν έχουν εργαστεί ποτέ.
• Στις ηλικίες 35–54, μόνο 44,3% εργάζεται.
• Από όσους δηλώνουν σοβαρή αναπηρία, απασχολείται μόλις το 33%.

Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι η απασχόληση παραμένει σχεδόν απροσπέλαστο πεδίο για χιλιάδες ανθρώπους.

Εισόδημα – Επιβίωση με λιγότερα από 600 ευρώ

• Ένα 25% των ατόμων με αναπηρία ζει με οικογενειακό εισόδημα έως 600 ευρώ μηνιαίως.
• Το 75% έχει διαθέσιμο ατομικό εισόδημα κάτω από 675 ευρώ, ενώ για όσους έχουν σοβαρή αναπηρία το ποσό πέφτει κάτω από 600 ευρώ.
• 4 στους 10 επιβαρύνονται με επιπλέον κόστος πάνω από 300 ευρώ τον μήνα για ανάγκες που σχετίζονται με την υγεία τους.

Η οικονομική πίεση είναι ασφυκτική, ειδικά για όσους χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες ή τεχνικά βοηθήματα.

Βία και πρόσβαση στη δικαιοσύνη

• 7 στους 10 θεωρούν ότι δεν προστατεύονται αποτελεσματικά από το νόμο.
• 4 στους 10 έχουν βιώσει βία ή παρενόχληση τα τελευταία τρία χρόνια.
• Το 25% όσων έχουν δεχθεί βία δεν το έχει αναφέρει ποτέ σε καμία αρχή.

Ποιο ήταν το προφίλ των συμμετεχόντων

Το δείγμα είχε μεγάλη ποικιλομορφία:

• Συχνότερη αναπηρία η κινητική (24,4%), ακολουθούν νοητική/αναπτυξιακή (13,9%) και ψυχική (9%).
• Η Αττική συγκέντρωσε το 39,6%, το 77% κατοικεί σε αστικές περιοχές.
• Οι ηλικίες 35–64 ετών αποτελούν το 64,1% του συνόλου.