Του Μενέλαου Μαλτέζου
Η φετινή ΔΕΘ επιβεβαίωσε με σαφήνεια το πολιτικό αδιέξοδο που βιώνει η χώρα. Οι αποσπασματικές εξαγγελίες για φοροελαφρύνσεις και δημογραφικά μέτρα δεν πείθουν.
Η κοινωνία απαιτεί λύσεις για τα πραγματικά της προβλήματα και πρωτίστως την ακρίβεια που διαλύει την καθημερινότητα
Το εισόδημα στερεύει, η προοπτική σβήνει.
Οι δημοσκοπήσεις είναι αποκαλυπτικές: 62% ζητούν πολιτική αλλαγή, 52% επιθυμούν πρόωρες εκλογές, 70% θεωρούν ότι η χώρα κινείται σε λάθος δρόμο. Η εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει – αποτέλεσμα της διαρκούς απαξίωσης θεσμών και προσώπων.
Το αδιέξοδο είναι βαθύ: κυβέρνηση σε φθορά, αντιπολίτευση χωρίς πειστική πρόταση. Δεν πρόκειται για μια συγκυριακή δυσλειτουργία, αλλά για μια συνολική κόπωση του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου μοντέλου που αναπαράγει τα ίδια αδιέξοδα και τις ίδιες ανισότητες.
Δομικές παθογένειες του αναπτυξιακού μοντέλου
Το ΑΕΠ της Ελλάδας παραμένει εγκλωβισμένο στην υπερβολική εξάρτηση από την ιδιωτική κατανάλωση (70%), όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι σημαντικά χαμηλότερος. Οι επενδύσεις μόλις 13,8% του ΑΕΠ το 2023–2024 (έναντι 22% στην Ευρωζώνη), ενώ το επενδυτικό κενό φτάνει το ανησυχητικό 8,2%.
Η κατανομή του ΑΕΠ αποκαλύπτει τις παραγωγικές στρεβλώσεις: 71,8% υπηρεσίες, 25,8% βιομηχανία (ως επί το πλείστον κατασκευές), 2,4% γεωργία. Μια οικονομία ταυτισμένη με την εσωτερική ζήτηση και τις υπηρεσίες, χωρίς επαρκή βάση παραγωγής και καινοτομίας.
Ακόμη χειρότερα, οι περισσότερες επενδύσεις διοχετεύονται σε τομείς χαμηλής ή ευμετάβλητης προστιθέμενης αξίας, όπως real estate, τουρισμός, Golden Visa, αντί για προωθητική μεταποίηση ή τεχνολογία. Ταυτόχρονα διαιωνίζεται η σπατάλη δημόσιων πόρων (μέσω οργανισμών όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ ή μέσω απευθείας αναθέσεων), ανακυκλώνοντας ένα πελατειακό κράτος, όχι ένα στρατηγικό παραγωγικό μέλλον.
Το όραμα για προοδευτική παραγωγική ανασυγκρότηση
Η απάντηση δεν είναι επικοινωνιακές κινήσεις ούτε τεχνητές «λύσεις». Απαιτείται θεμελιακή αλλαγή με προγραμματικό ορίζοντα:
– Νέο παραγωγικό μοντέλο, με έμφαση στον πρωτογενή τομέα, τη βιομηχανία και την τεχνολογική καινοτομία, για σύγκλιση με την Ευρώπη και περιορισμό των ανισοτήτων, αξιοποιώντας αποτελεσματικά εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.
– Ριζικά δικαιότερη φορολογία: μείωση της φορολογίας στην κατανάλωση και πάταξη της μεγάλης φοροδιαφυγής. Μεταρρύθμιση της άμεσης φορολογίας στη βάση της ισότητας και της αναλογικότητας, όπως ορίζει το Σύνταγμα.
– Πραγματική στήριξη εισοδημάτων: γενναίες αυξήσεις στους μισθούς, μέτρα για την ακρίβεια, ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων.
– Αναβάθμιση του κοινωνικού κράτους: υγεία, παιδεία, πρόνοια στην κορυφή της ατζέντας.
– Ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική: στήριξη νέων ζευγαριών και οικογενειών, συμφιλίωση εργασίας-οικογενειακής ζωής, για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η συνοχή της κοινωνίας.
– Θεσμική ανανέωση και κράτος δικαίου: διαφάνεια, έλεγχος και λογοδοσία στη διαχείριση των δημόσιων πόρων· αποκατάσταση της ανεξαρτησίας των θεσμών, πλήρης εφαρμογή του Συντάγματος.
– Ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων: γενναία και συνολική ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους, εκπαίδευση, σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία, μείωση διοικητικού φόρτου.
– Αξιοποίηση της τεχνολογίας για ανθρώπινη ανάπτυξη – μείωση εργασιακού χρόνου, καλύτερη ποιότητα ζωής, ενάντια στις υπερδεσμευτικές δυστοπικές ρυθμίσεις (όπως η επιβολή 13ωρης εργασίας).
– Πάταξη των καρτέλ, ενίσχυση των θεσμών ανταγωνισμού και ουσιαστικοί έλεγχοι σε πρακτικές που στραγγαλίζουν αγορά και νοικοκυριά.
Γιατί χρειάζεται πολιτική αλλαγή προοδευτικού προσήμου
Το αίτημα για πολιτική αλλαγή είναι η συλλογική κραυγή μιας κοινωνίας που αναζητά διέξοδο και προοπτική. Είτε το πολιτικό σύστημα θα τολμήσει να αποτινάξει τα βαρίδια του παλιού μοντέλου και να οικοδομήσει νέο κοινωνικό συμβόλαιο, είτε το κενό θα καλυφθεί από ακραίες, αντιδημοκρατικές δυνάμεις – μια εξέλιξη που βλέπουμε ήδη σε άλλες χώρες.
Η μεγαλύτερη ζημιά της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν είναι οι αριθμοί της οικονομίας, αλλά η διάρρηξη της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς και το κράτος. Αυτό το έλλειμμα κοινωνικού κεφαλαίου είναι το πιο επικίνδυνο, γιατί χωρίς εμπιστοσύνη δεν στέκεται καμία δημοκρατία, καμία οικονομία.
Κατά τη γνώμη μου η απάντηση δεν είναι η εναλλαγή προσώπων. Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι μια πραγματική προοδευτική ανατροπή: κυβέρνηση που θα ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη, θα αποκαταστήσει το κοινωνικό συμβόλαιο και θα δώσει μέλλον στη νέα γενιά. Αυτό το ιστορικό καθήκον μπορούν να αναλάβουν μόνο οι δημοκρατικές, προοδευτικές αριστερές δυνάμεις, ξεπερνώντας τεχνητές διαχωριστικές γραμμές, μέσα από ενότητα και καινοτόμο πολιτική πράξη – για να θεμελιώσουμε μαζί ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης και δημοκρατίας.
Οικονομολόγος, πρ. Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ