Οι επιδόσεις και των τριών τάξεων του λυκείου θα μπορούν να συνυπολογίζονται στον βαθμό του εθνικού απολυτηρίου, ώστε να μην κρίνεται το μέλλον ενός παιδιού στις πανελλαδικές
Με στόχο την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πολιτική συναίνεση ξεκινά η κυβέρνηση τον εθνικό διάλογο για την αλλαγή στη δομή του λυκείου και το σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια, με την καθιέρωση του εθνικού απολυτηρίου. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», η έναρξη του εθνικού διαλόγου θα γίνει τις αμέσως επόμενες ημέρες από την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη.
Στόχος της κυβέρνησης είναι το εθνικό απολυτήριο να αρχίσει να εφαρμόζεται από τη σχολική χρονιά 2026-2027. Δηλαδή, από τους μαθητές οι οποίοι την τρέχουσα σχολική χρονιά θα αποφοιτήσουν από το γυμνάσιο και το 2026-2027 θα εισαχθούν στην Α΄ Λυκείου. Για να επιτευχθεί αυτό, ο νόμος θα πρέπει να έχει συνταχθεί έως τον Μάιο του 2026.
Η «ακύρωση»
Ολοι ομονοούν πως το σημερινό σύστημα έχει σημαντικά προβλήματα: ο εκπαιδευτικός ρόλος του λυκείου έχει ακυρωθεί, καθώς οι μαθητές εστιάζουν την προσοχή τους μόνο στα τέσσερα μαθήματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, γι’ αυτό και το απολυτήριο λυκείου έχει χάσει την αξία του· οι δαπάνες για τα φροντιστήρια «γονατίζουν» τη μέση οικογένεια· η αξιολόγηση των υποψηφίων για τα ΑΕΙ δεν είναι αξιόπιστη, καθώς οι 18χρονοι κρίνονται άπαξ και μέσα σε ένα δωδεκάωρο (δηλαδή, στις τρίωρες εξετάσεις των τεσσάρων μαθημάτων).
Το θετικό σημείο του σημερινού συστήματος είναι ότι εξασφαλίζει το αδιάβλητο της βαθμολόγησης των μαθητών – εξ ου και η μακροβιότητά του. Σε αυτά τα στοιχεία θα εστιάσει η κ. Ζαχαράκη για να καταδείξει προς την κοινωνία και τον πολιτικό κόσμο τη σημασία του εγχειρήματος, παρουσιάζοντας τις βασικές θέσεις – προτάσεις της κυβέρνησης για το εθνικό απολυτήριο.
Το γενικό πλαίσιο των θέσεων είναι, όπως έχει αναφέρει στην «Κ» ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος, το εξής:
• Οι εξετάσεις στο λύκειο δεν θα αυξηθούν. Ο τρόπος διεξαγωγής μόνο θα αλλάξει, καθώς όλα τα θέματα των προαγωγικών εξετάσεων θα προέρχονται, με κλήρωση, από τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και θα συνοδεύονται από οδηγό βαθμολόγησης. Ολα τα θέματα της τράπεζας θα είναι διαθέσιμα σε όλους. Η τράπεζα θα οργανωθεί από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ενώ μπορεί να συμμετάσχουν και πανεπιστημιακοί.
• Για την εγκυρότητα της διαδικασίας, τα γραπτά των μαθητών μπορούν πλέον να ψηφιοποιούνται και να αποθηκεύονται σε αποθετήριο, ενώ εξωτερικό σώμα έμπειρων βαθμολογητών μπορεί να πραγματοποιεί δειγματοληπτικούς ελέγχους.
• Στον βαθμό του εθνικού απολυτηρίου μπορούν να συνυπολογίζονται οι επιδόσεις και των τριών τάξεων του λυκείου, ώστε να μην κρίνεται το μέλλον ενός παιδιού σε μια τρίωρη εξέταση, όπως σήμερα, αλλά και χωρίς να εξελιχθεί το σχολείο σε εξεταστικό κέντρο.
Η πολιτική συναίνεση κρίνεται απαραίτητη από το υπ. Παιδείας, καθώς μέχρι να αποφοιτήσουν οι μαθητές που θα πάνε Α΄ Λυκείου το 2026-2027, θα έχουν μεσολαβήσει εθνικές εκλογές.
• Οι βαθμοί τετραμήνου, που μπαίνουν από τους καθηγητές, μπορούν να «διορθώνονται» με βάση την τελική γραπτή επίδοση, ώστε να περιοριστεί η όποια αυθαιρεσία της προφορικής εξέτασης.
Το χρονοδιάγραμμα
Η κ. Ζαχαράκη θα ενημερώσει τους αρχηγούς των κομμάτων και τους τομεάρχες Παιδείας για τις θέσεις του υπουργείου, με τους οποίους θα οργανωθεί ο διάλογος σε πολιτικό πλαίσιο, στο οποίο θα συμμετάσχουν οι θεσμικοί εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών και των γονέων. Η πρώτη φάση του διαλόγου εκτιμάται ότι μπορεί να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2025.
Για τα τεχνικά ζητήματα του νέου συστήματος, το υπουργείο Παιδείας θα προτείνει κάθε κόμμα να ορίσει ειδικούς εμπειρογνώμονες. Βεβαίως, θα ληφθεί υπόψη πώς εφαρμόζεται το εθνικό απολυτήριο σε άλλες χώρες διεθνώς, όπως ενδεικτικά το Baccalauréat στη Γαλλία και το Abitur στη Γερμανία, αλλά και το International Baccalaureate. Επίσης, για την εποπτεία των εξετάσεων θα πρέπει θεσμοθετηθεί ανεξάρτητη αρχή εξετάσεων.
Η πολιτική συναίνεση για το εθνικό απολυτήριο κρίνεται απαραίτητη, καθώς εάν η υλοποίησή του ξεκινήσει από την Α΄ Λυκείου του σχολικού έτους 2026-2027, μέχρι να αποφοιτήσουν οι μαθητές θα έχουν μεσολαβήσει εθνικές εκλογές. Αλλωστε, είναι μια ώριμη ιδέα. Ενδεικτικά, το εθνικό απολυτήριο είχε ετοιμαστεί ως σχέδιο νόμου από τον Γιώργο Παπανδρέου όταν διετέλεσε υπουργός Παιδείας το 1994-1996, και το «Νέο Σχολείο» επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου το 2009-2012. Επίσης, είχε ενσωματωθεί στα προγράμματα παιδείας του ΠΑΣΟΚ (το 2008) και της Ν.Δ. (το 2018), ενώ παρόμοιες ιδέες περιείχε και το πόρισμα της επιτροπής Αντώνη Λιάκου στον εθνικό διάλογο που οργανώθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ το 2016.
Οι θέσεις των κομμάτων
Εως τώρα έχουν δηλώσει συμμετοχή στον διάλογο όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, πλην του ΚΚΕ, που θεωρεί ότι με το εθνικό απολυτήριο θα αυξηθούν οι εξετάσεις, το άγχος των μαθητών και οι οικογενειακές δαπάνες για φροντιστήρια.
Από το ΠΑΣΟΚ, ο βουλευτής και τομεάρχης Παιδείας του κόμματος Στέφανος Παραστατίδης ανέφερε στην «Κ» ότι «για να πετύχει ο εθνικός διάλογος, δεν θα πρέπει κάθε κόμμα να έχει ολοκληρωμένη πρόταση, διότι έτσι καθένα θα εμμένει σε αυτήν. Αρχικά πρέπει να συμφωνήσουμε στα προβλήματα του σημερινού εξεταστικού συστήματος, να δούμε τις διεθνείς πρακτικές και να συμφωνήσουμε σε ένα σύστημα που θα τα αντιμετωπίζει το περισσότερο δυνατό. Για εμάς τα προβλήματα είναι τρία. Το πρώτο είναι ότι η αξιολόγηση των υποψηφίων για τα ΑΕΙ όπως γίνεται σήμερα είναι άδικη, καθώς η επιτυχία κρίνεται από λίγες ώρες εξέτασης. Το δεύτερο αφορά το λύκειο, το οποίο είναι σήμερα απαξιωμένο, αφού οι μαθητές είναι προσανατολισμένοι στις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Το τρίτο είναι οι υψηλές δαπάνες των οικογενειών. Στην Ελλάδα οι δαπάνες για την εκπαίδευση είναι το 3,4% του συνόλου των οικογενειακών δαπανών ετησίως – ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 1%. Και μην παραβλέπουμε ότι το ποσό στη χώρα μας εκτιμάται μεγαλύτερο, λόγω της μη έκδοσης αποδείξεων».
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο βουλευτής και τομεάρχης Παιδείας του κόμματος Διονύσης Καλαματιανός ανέφερε στην «Κ» ότι «το υπάρχον σύστημα έχει κλείσει τον κύκλο του. Η εισαγωγή στα πανεπιστήμια γίνεται όχι από τα εφόδια που δίνει στους μαθητές το λύκειο, αλλά από όσα παίρνουν από τα φροντιστήρια». Ο κ. Καλαματιανός πρόσθεσε ότι η πρόταση του κόμματος βασίζεται σε τρεις άξονες: α) αναβάθμιση του απολυτηρίου μέσω της αναβάθμισης του λυκείου, β) δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε τμήματα ΑΕΙ με κατάργηση της ελάχιστης βάσης εισαγωγής και γ) οργάνωση διετών προγραμμάτων σπουδών στα ΑΕΙ για τους αποφοίτους των επαγγελματικών λυκείων. «Διαφωνούμε με μια προσέγγιση που πολλαπλασιάζει τις εξετάσεις στο λύκειο και ενισχύει την παραπαιδεία», τόνισε ο κ. Καλαματιανός.
Τα προβλήματα είναι διαπιστωμένα, λύσεις υπάρχουν με βάση τη διεθνή πρακτική του εθνικού απολυτηρίου. Κρίσιμο, λοιπόν, είναι το ερώτημα αν θα προκύψει και πολιτική συναίνεση, μέσα σε ένα άκρως τοξικό πολιτικό περιβάλλον όπως αυτό σήμερα στην Ελλάδα.
kathimerini.gr