Η εταιρεία λαϊκής βάσης «Ο Λιθοξόος» στα Πετρωτά Έβρου συνεχίζει την παράδοση της εξόρυξης ζεόλιθου
Τη μακραίωνη παράδοση της τέχνης στην επεξεργασία της πέτρας επιχειρούν να αναβιώσουν κάτοικοι και μετανάστες από τα Πετρωτά του Έβρου, σε μία προσπάθεια να δώσουν και πάλι ζωή στο ακριτικό χωριό που τα τελευταία χρόνια ερημώνει.
Για να συνδέσουν το παρόν με το μέλλον του τόπου τους ίδρυσαν το 2017 την εταιρεία λαϊκής βάσης Ζεόλιθος Πετρωτά Α.Β.Ε.Ε. που ονόμασαν «Ο Λιθοξόος», διακριτικός τίτλος ο οποίος προέρχεται από τα βάθη της ιστορίας του χωριού, όταν λειτουργούσαν τα λατομεία πέτρας τον 5ο και 4ο αιώνα π.χ. μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα Πετρωτά, που βρίσκονται στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, ήταν ένα από τα πλέον δυναμικά χωριά της ευρύτερης περιοχής, τόσο από οικονομική όσο και από πληθυσμιακή άποψη, μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, όταν αριθμούσε περίπου 2.000 μόνιμους κατοίκους.
Οι κάτοικοι του χωριού είχαν ως κύρια απασχόληση την εξόρυξη, επεξεργασία και εμπορία της πέτρας και ξεχώρισαν ως μεγάλοι τεχνίτες, πελεκητές, πετράδες και λιθοξόοι. Αυτό, άλλωστε, συμβολίζει και το άγαλμα του λιθοξόου που δεσπόζει στο κέντρο του χωριού. Απασχολούνταν σε ομάδες σε μεγαλύτερα λατομεία, ενώ μάλιστα πολλές οικογένειες διατηρούσαν το δικό τους. Από την πέτρα κατασκεύαζαν γέφυρες, όπως η γέφυρα του Μουσταφά Πασά στο Σβίλενγκραντ της Βουλγαρίας, μυλόπετρες και πέτρινα γρανάζια με τα οποία λειτουργούσαν οι ανεμόμυλοι και νερόμυλοι της εποχής, στόμια για πηγάδια, διάφορα οικιακά αντικείμενα, όπως γουδιά, γούρνες, νεροχύτες, χειρόμυλους, αλλά και εκκλησιαστικά αντικείμενα, όπως μανουάλια για εκκλησίες και σταυρούς για μνήματα.
Από τα μέσα του 20ού αιώνα, η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η ζήτηση της πέτρας, γεγονός που επηρέασε αρνητικά την τοπική οικονομία και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν είτε σε άλλες πόλεις της χώρας, είτε στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι κατέληξαν στη Γερμανία και δη στη Στουτγάρδη, όπου έχουν δημιουργήσει μία πολυάριθμη κοινότητα που ξεπερνάει τα 1.000 άτομα, τα οποία δεν έπαψαν ποτέ να ενδιαφέρονται για τον τόπο τους.
Ο εντοπισμός των κοιτασμάτων ζεόλιθου στην περιοχή των Πετρωτών και μάλιστα εξαιρετικής ποιότητας γέννησε την ελπίδα στους μόνιμους κατοίκους του χωριού, αλλά και σε όσους είχαν μεταναστεύσει, ότι με σωστή αξιοποίηση και ορθολογική εκμετάλλευσή τους θα μπορούσε να ανακοπεί και -γιατί όχι- να αναστραφεί η φθίνουσα πορεία του χωριού, που πλέον μετρά μόλις 70 κατοίκους, στην πλειονότητά τους ηλικιωμένους.
Από αυτήν την ιδέα γεννήθηκε «Ο Λιθοξόος» με μετοχικό κεφάλαιο που καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από τους συμβαλλόμενους ιδρυτές της. Όπως είπε στη Voria.gr ο πρόεδρος της εταιρείας και πρώην πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Πετρωτών, Ευάγγελος Σωτηρούδης, η εταιρεία έχει 136 μετόχους, όλοι τους με καταγωγή από το χωριό, εκ των οποίων η συντριπτική πλειονότητα είναι κάτοικοι εξωτερικού.
Σκοπός της εταιρείας είναι η ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και του χωριού των Πετρωτών μέσα από την ίδρυση και λειτουργία επιχειρήσεων με αντικείμενο την εξόρυξη, επεξεργασία και εμπορία του πλούσιου κοιτάσματος ζεόλιθου και του ευρύτερου ορυκτού πλούτου της περιοχής. Η εταιρεία στοχεύει επίσης στην παραγωγή, επεξεργασία και εμπορία τοπικών αγροτικών φυτικών και ζωικών προϊόντων και σε άλλες παράλληλες δράσεις πάντα με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος.
Από το 2021 η εταιρεία έχει άδεια εκμετάλλευσης του ιδιόκτητου λατομείου της στη θέση Παλιοκλήσι και ήδη πουλάει προϊόντα ζεόλιθου, ενός περιβαλλοντικά φιλικού ορυκτού με εκτεταμένη εφαρμογή στον οικοδομικό, κτηνοτροφικό, και γεωργικό τομέα, αλλά και στις βιομηχανίες των απορρυπαντικών, του χάρτου, της ενέργειας, της αποξήρανσης, της παρασκευής εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων, των στιλβωτικών υλικών, των καταλυτών και των ειδικών φίλτρων.
«Αυτή τη στιγμή στέλνουμε τα προϊόντα μας αλλού για επεξεργασία και ο επόμενος στόχος μας είναι να κάνουμε μία τέτοια μονάδα. Έχουμε ενταχθεί στον αναπτυξιακό νόμο για να την κατασκευάσουμε, ένα έργο περίπου 800.000 ευρώ. Βασική μας επιδίωξη, βέβαια, είναι να επιστρέψει ο κόσμος στο χωριό. Άλλωστε, όταν κατασκευαστεί η μονάδα θα χρειαστούν χέρια για να δουλέψουν. Δεν τρέχουμε τόσο για να κερδίσουμε χρήματα, αλλά για τον τόπο μας», ανέφερε ο κ. Σωτηρούδης, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι από τον επόμενο χρόνο θα αρχίσει το έργο να παίρνει σάρκα και οστά.
Το Μουσείο Πέτρας
Μέσα στο χωριό βρίσκεται κι ένας παραδοσιακός μύλος, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1932, αλλά σταμάτησε να λειτουργεί το 1977. Το 1997 αγοράστηκε από την τοπική αυτοδιοίκηση και μετατράπηκε σε εκθεσιακό κέντρο. Το 1999, ακριβώς δίπλα, κατασκευάστηκε νέο κτήριο που ονομάστηκε «Διαβαλκανικό Συνεδριακό Κέντρο Πετρωτών – Μύλων Πετρωτών», ενώ έναν χρόνο αργότερα δημιουργήθηκε το Μουσείο Πέτρας.
Στο εσωτερικό του μουσείου, αλλά και στον εξωτερικό χώρο, εκτίθενται πετρώματα της περιοχής, αντικείμενα της τέχνης της λιθοξοΐας όπως μυλόλιθοι, πατητήρια για το σιτάρι, αντικείμενα οικιακής και εκκλησιαστικής χρήσης, πέτρινα γρανάζια και στόμια πηγαδιών, ενώ κεντρική θέση καταλαμβάνουν ένας χειρόμυλος και δύο λανάρες, στις οποίες γινόταν επεξεργασία του μαλλιού.
voria.gr