Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια συχνή,χρόνιαφλεγμονώδης νόσος των πνευμόνων που οφείλεται κατά 80-90% στο κάπνισμα (ενεργητικό ή/και παθητικό).Η έντονη και παρατεταμένη έκθεση στηνατμοσφαιρική ρύπανση ή σε σκόνες και χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας είναι πιθανό επίσης να προκαλέσει ΧΑΠ. Η νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικία άνω των 40 ετών και χαρακτηρίζεται από καταστροφή του πνευμονικού παρεγχύματος και στένωση των αεραγωγών που οδηγεί σε παρεμπόδιση της ροής του αέρα και δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια).
Παγκοσμίως περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από ΧΑΠ, ενώ η νόσος είναι υπεύθυνη για το 5% περίπου όλων των θανάτων. Η ΧΑΠ αποτελεί την 3η αιτία θανάτου και την 5η αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε τη ΧΑΠ ανάμεσα στις πέντε πιο επικίνδυνες αρρώστιες της επόμενης χιλιετίας.Στην Ελλάδα, σύμφωνα με μελέτη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, το 8,4% του γενικού πληθυσμού άνω των 35 ετών που υπήρξαν καπνιστές πάσχουν από ΧΑΠ. Ωστόσο, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς δε γνωρίζουν καν ότι πάσχουν από ΧΑΠ ενώ το 50% των διαγνωσμένωνασθενών συνεχίζουν το κάπνισμαπου είναι ο κύριος ενοχοποιητικός παράγοντας για τη νόσο.
Παλαιότερα, η ΧΑΠ ήταν συχνότερη στους άνδρες αλλά πλέον προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες. Αυτό οφείλεται στα αυξημένα ποσοστά καπνίσματος που παρατηρούνται πλέονστις γυναίκες.Πρόκειται για μια ιδιαίτερα δαπανηρή ασθένεια, καθώς βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα των δαπανών για την υγεία παγκοσμίως, με το συνολικό ετήσιο κόστος (φάρμακα, νοσηλείες κ.α.) στην Ευρώπη να αγγίζει τα 38,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πως αντιλαμβάνεται κάποιος ότι έχει ΧΑΠ;
Τα κύριασυμπτώματα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή, λαχάνιασμα), ο χρόνιος βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη (φλέγματα) και ο συριγμός (σφύριγμα). Όσο επιδεινώνεται η νόσος, απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως είναι το ανέβασμα μιας σκάλας μπορεί να δυσκολέψουν σημαντικά. Καθώς τα συμπτώματα της νόσου εμφανίζονται σταδιακά, οι περισσότεροι ασθενείς με ΧΑΠαρχικά αποδίδουν τα συμπτώματα τους στην ηλικία,στην έλλειψη άσκησης ή στο κάπνισμα.
Σε προχωρημένα στάδια ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζεικυάνωση (απώλεια της φυσιολογικής ερυθρότητας του δέρματος λόγω έλλειψης οξυγόνου),άλλες σοβαρέςσυστηματικές εκδηλώσεις, όπως απώλεια βάρους, μυϊκή αδυναμία, οστεοπόρωση, κατάθλιψη, αναιμία χρόνιας νόσου, σημεία πνευμονικής καρδίας (δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια) και συχνές νοσηλείες για παροξύνσεις της νόσου.Στο τελικό στάδιο της νόσου (αναπνευστική ανεπάρκεια), ο ασθενής καθηλώνεται σε μια αναπηρική μορφή διαβίωσης στο σπίτι, απόλυτα εξαρτημένος από τη λήψη οξυγόνου καθ’ όλο το 24ωρο.
Πως γίνεται η διάγνωση της νόσου;
Η διάγνωση της ΧΑΠ πρέπει να θεωρείται πιθανή σε κάθε άτομο που παρουσιάζει δύσπνοια, χρόνιο βήχα, απόχρεμψη ή συριγμό και έχει ιστορικό έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου της νόσου και κυρίως στο κάπνισμα.Αναγκαίος για τη διάγνωση είναι ο λειτουργικός έλεγχος των πνευμόνων (σπιρομέτρηση).Η σπιρομέτρηση είναι μια ανώδυνη εξέταση η οποία μετρά την ποσότητα του εισπνεόμενου και εκπνεόμενου αέρα, καθώς και την ταχύτητα της εκπνοής του αέρα και θέτει ουσιαστικά τη διάγνωση της νόσου. Όλοι οι καπνιστές άνω των 40 ετών με κάποιο από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να υποβάλλονται σε σπιρομέτρηση σε πνευμονολογικό ιατρείο.
Επισκεφθείτε τον πνευμονολόγο σας αν ισχύει κάτι από τα παρακάτω:
● Βήχετε
● Έχετε απόχρεμψη (φλέγματα – παρατηρείτε αλλαγή στο χρώμα τους)
● Έχετε δύσπνοια- δυσκολεύεστε στις καθημερινές σας δραστηριότητες
● Έχετε συριγμό (σφύριγμα στο στήθος)
● Καπνίζετε (ή είσαστε πρώην καπνιστής/καπνίστρια)
● Εκτίθεστε σε παράγοντες ρύπανσης του αέρα (κυρίως στο επαγγελματικό σας περιβάλλον)
Πως αντιμετωπίζεται και πως προλαμβάνεται η ΧΑΠ;
Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων, η βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών, η πρόληψη των επιπλοκών ή/και της επιδείνωσης της νόσου και η μείωση της θνητότητας της. Τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα που «ανοίγουν» τους αεραγωγούς παίζουν τον κεντρικό ρόλο στη συμπτωματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ.
Ελπιδοφόρες νέες φαρμακευτικές θεραπείες είναι διαθέσιμες ήδη στη χώρα μας, οι οποίες πρέπει όμως πάντα να συνοδεύονται με διακοπή του καπνίσματος που προσφέρει οφέλη ακόμη και στα τελικά στάδια της νόσου, ήπια σωματική άσκηση και αντιγριπικό/αντιπνευμονιοκοκκικό εμβολιασμό.
Υπάρχει η δυνατότητα πρόληψης της νόσου τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η νόσος μπορεί να προληφθεί με την αποφυγή της έκθεσης στους παράγοντες κινδύνου της νόσου και κυρίως με τηνπλήρη αποφυγή ή την άμεση διακοπή του καπνίσματοςσ’ αυτούς που καπνίζουν. Η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Η εκστρατεία «Αναπνέω», η οποία οργανώνεται από την εταιρία Novartis Hellas με την επιστημονική υποστήριξη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας,στοχεύει στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τη ΧΑΠ και περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επικοινωνιακών ενεργειών σε παραδοσιακά και ηλεκτρονικά μέσα, καθώς και ένα κοινωνικό πρόγραμμα δωρεάν σπιρομετρήσεων σε όλη την Ελλάδα με έμφαση στις ακριτικές περιοχές. Η εκστρατεία προβάλλει ιδιαίτερα την αξία της έγκαιρης και έγκυρης διάγνωσης και της σωστής αγωγής στους ασθενείς από εξειδικευμένους πνευμονολόγους. Θα υπάρχει ειδικό περίπτερο με δυνατότητα δωρεάν σπιρομετρήσεων την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου στο Φάρο Αλεξανδρούπολης κατά τη διάρκεια του Run Greece από τις 10:00-13:00.
*Ο κ. Άκης Στειρόπουλος, είναι Επίκουρος καθηγητής Πνευμονολογίας ΔΠΘ, Πνευμονολογική κλινική ΔΠΘ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Έβρου