του Γιώργου Αναγνωστόπουλου
Οι σημειώσεις που προηγούνται των Χαϊκού αναφέρονται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στην πηγή έμπνευσης τους.
Ο Άγγελος Σικελιανός στο ποίημά του “Αρμένισμα προς τον εαυτό μου”: απευθύνεται στο αιώνιο ζευγάρι, άντρας- γυναίκα,
… Κι όπως κατόπι από τ’ ασύφταστο φιλί,
στην πρώτη τους αγάπη,
ο άντρας κ’ η γυναίκα, που μεράστηκαν στη μέση
σαν καρπό
καρδιά και πνέμα κ’ ηδονή,
ώρα πολλή, σαν κορεσμένοι από την ίδια αιωνιότητα,
αγκαλιάζονται βουβοί,….
Χαϊκού με τίτλο:
«ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ»
Αγκαλιάζονται
Στην πρώτη τους αγάπη
Καρδιά και Πνεύμα
…
Για τα δεινά τα οποία υπέστη η ελληνική κοινωνία από γεννήσεως του νεοελληνικού κράτους από σωτήρες, πολιτικούς καριερίστες – κάτι το οποίο μοιάζει με σουρεαλιστικό ανέκδοτο. Ήτοι, εξ υπαιτιότητας των εκπροσώπων της.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ ΤΟΥ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΥ»
Οι σωτήρες μας!
Χρυσές μετριότητες
χωρίς ένσημα!
…
Όταν δε σκεφτόμαστε εμείς το δικό μας μέλλον τότε το παρόν μας στην κάθε χρονική στιγμή που έρχεται θα είναι άθλιο.
Είδατε ποτέ κανένα που λατρεύει τον αφέντη του να γίνεται ποτέ αφέντης του εαυτού του;
Μόνο αυτός που αμφισβητεί τον αφέντη του μπορεί να διαφεντεύει μέσα του.
Εάν δεχτούμε πως η ζωή του καθενός είναι μία ανοιχτή δυνατότητα μέσα στο άπειρο, αυτό που θα έπρεπε να ενδιαφέρει στο φαινόμενο άνθρωπος είναι ο αγώνας. Αυτή η αυτοιαματική, ενδοσκοπική ικανότητα που έχει ο καθένας μας από τη ρίζα της ύπαρξής του.
Εάν θες, λοιπόν, κάποιον άλλο να πάρει τη δικιά σου αγωνία στις πλάτες του τότε είσαι ετερόφωτος. Εξάλλου, κανείς πιστός δε μπορεί να πείσει οποιονδήποτε μέσο της διαλεκτικής, γιατί δε χρησιμοποιεί την διαλεκτική ως μέσο πειθούς. Παρά μόνο καταφεύγει σε αντιδιαλεκτικές υποκειμενικές πραγματικότητες καταστώντας τους πιστούς υποχείριό του.
Και για να αναφέρουμε ένα ακραίο παράδειγμα, ενδεχομένως κάποιοι ενθυμούνται πως το 1978 στο χωριό Τζονστάουν (Γουιάνα) 923 οπαδοί της αίρεσης «Ναός του Λαού» είχαν αυτοκτονήσει με υδροκυάνιο, παρακινούμενοι από τον παρανοϊκό «γκουρού» Τζιμ Τζόουνς.
Χαϊκού με τίτλο:
ΟΙ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΩΤΗΡΕΣ
Ιατροί ψυχών.
Γνώστες του απόλυτου.
Πωλητές θεού.
…
Για τον Μανώλη Ρασούλη που μας άφησε πρόωρα (Ηράκλειο Κρήτης 1945 – Θεσσαλονίκη 2011). Έναν άνθρωπο τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίσω.
Ακόμα και τώρα θυμάμαι, μετά από εικοσιπέντε χρόνια – εγώ ένας νεαρός προβληματισμένος, ενώ αυτός φτασμένος καλλιτέχνης, σχεδόν μεσήλιξ – την πληρότητα της αίσθησης την οποία βίωνα κάθε φορά μετά από τις μαραθώνιες συζητήσεις μας, κάνοντας βόλτα στο Θερμαϊκό.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΕΙΣΑΙ»
Άκαμπτη μοίρα!
Το κάλλος της τέχνης σου
όμως… την πλήττει!
…
Μια ζωή ξένος. Λόγω του επαγγέλματος, στρατιωτικός γαρ, έπρεπε σε κάθε τόπο να κάνω μία νέα αρχή. Να ενσωματωθώ, με λίγα λόγια ν’ αγαπήσω τον τόπο.
Μα η αλήθεια είναι πως πάντα οι πρώτοι που μας αποδέχονται, που δεν έχουν λόγω να μας κρίνουν, που ξέρουν να σιωπούν: είναι οι νεκροί.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΑΝΑΛΑΦΡΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ»
Οικείοι νεκροί!
Τους ξένους δεν τους κρίνουν.
Ξέρουν να σιωπούν.
…
Για το Μικρασιάτη σάτυρο Μαρσύα, ο ποίος προκάλεσε το θεό Απόλλωνα στη μουσική χρήση της Λύρας.
Ο Αλκιβιάδης θέλοντας να πλέξει το εγκώμιο του δασκάλου του, τού Σωκράτη, τον παρομοιάζει στην εξωτερική εμφάνιση με το Μαρσύα. Κυρίως όμως ήθελε να αναδείξει τη γοητεία και την έλξη που ασκούσε τόσο ο ένας με τον αυλό του όσο και ο άλλος με το λόγο του.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΡΣΥΑ»
Μας σαγηνεύεις
παίζοντας στον αυλό σου
αυλητήματα.
…
Ένας λόγος για τον οποίο θα έπρεπε να επαίρεται η Καρδιά έναντι του μυαλού είναι ο χωρίς υποκρισία αυθορμητισμός της. Ένας φάρος ως προς την αναζήτηση του πηγαίου μέσα μας.
Η αλήθεια απαιτεί γενναιότητα, δεν είναι δείγμα αδυναμίας, ένας αδύναμος και δειλός άνθρωπος δε μπορεί να δει την αλήθεια, απ’ όπου και αν προέρχεται, ακόμη και από το φύλλο ενός δέντρου που εγκαταλείπει το κλαδί του χορεύοντας με τον άνεμο.
Εξάλλου, όλοι οι μεγάλοι ήρωες κάποια στιγμή χάθηκαν μέσα στο πάθος τους από περίσσευμα αγάπης, μέσα σε ιαχές που έσκιζαν τον αέρα.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΗΓΑΙΟΥ»
Μανιασμένος
στο σώμα ο πόλεμος…
και στην ψυχή μου.
…
Στους ασύνορους κολασμένους της γης. Θύματα της νέας τάξης πραγμάτων. Μία σύγχρονη αντίληψη, η οποία απαντάται στο νόμο της αγοράς ως παγκοσμιοποίηση των ανοιχτών συνόρων με όλα τα συμπαρομαρτούντα.
Χαϊκού με τίτλο:
«ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΗΞΕΙΣ»
Υγρές οι ψυχές,
στο ποτάμι του Έβρου
έδεσαν κάβο.
…
Η σημαντικότερη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές είναι μόνο ο ίδιος μας ο εαυτός. Γι’ αυτό θα τελειώσω μ’ ένα χαϊκού παρακινούμενος από την καντάτα του Τάσου Λειβαδίτη, η οποία γράφτηκε στα 1960.
ΚΑΝΤΑΤΑ (1960):
“Αύριο”, λες,
και μέσα σ’ αυτήν τη μικρή αναβολή παραμονεύει ολόκληρο
το πελώριο ποτέ.
Να ‘σαι τόσο πρόσκαιρος, και να κάνεις όνειρα
τόσο αιώνια!
Χάικού με τίτλο:
«ΠΡΟΣΦΟΡΑ»
Μόνη προσφορά,
σε δανεικό πλανήτη,
ο εαυτός μας.