Βραβεία και ανταπόκριση
Του συνεργάτη μας Παναγιώτη Τολούδη
Τελείωσε και το 25ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Κάτω από το θλιβερό γεγονός που συντελέστηκε στα Τέμπη, χωρίς τελετές έναρξης και λήξης και με ακύρωση κάθε προγραμματισμένου πάρτι και επίσημων εγκαινίων αλλά με μεγάλη ανταπόκριση από καλεσμένους, διαπιστευμένους και κοινού (παρά την αρχική παγωμάρα των πρώτων ημερών).Με πολλά ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ σε διάφορες ενότητες.
Προσωπικές μου επιλογές από τα 40 περίπου ντοκιμαντέρ που κατάφερα να παρακολουθήσω είναι, με την σειρά που τα είδα:
1 Πολωνικές προσευχές, με την σταδιακή μετάβαση ενός νεαρού, μέσω του έρωτα και της επιθυμίας, από ακροδεξιές θρησκευτικές θέσεις και συμπεριφορές σε πιο ανθρώπινη και διαλλακτική συμπεριφορά, ακριβώς στην άλλη πλευρά.. Όπως μας είπε η παραγωγός της ταινίας στο Q&A που ακολούθησε, μια παλιά εβραική παροιμία λέει πως όσο είσαι μέσα στην θρησκεία ξέρεις τις απαντήσεις, όταν όμως απομακρυνθείς από αυτήν τότε γνωρίζεις τις ερωτήσεις…
2 Little Richard Είμαι το παν. Εξαιρετικό μουσικό ντοκιμαντέρ για τον πρωτοπόρο καλλιτέχνη Little Richard,που θα προσπαθήσει το λευκό κατεστημένο της μουσικής να εξαλείψει(όπως λέγεται χαρακτηριστικά μέσα στην ταινία) και να αποδώσει τις αρχές του ροκ-εν-ρολ όχι στον ίδιο (που είναι Μαύρος,Queer,με κάποια αναπηρία σε χέρια και πόδια και προέρχεται από πολυμελή φτωχή οικογένεια με πατέρα έναν αυστηρό πάστορα που θα τον διώξει από το σπίτι) αλλά στους λευκούς όπως ο Έλβις που δεν έγραψε ποτέ στη ζωή του ένα τραγούδι (όπως επίσης λέγεται μέσα στην ταινία) και έγινε διάσημος μέσα και από τα τραγούδια που έγραψε και προτοεκτέλεσε ο Little Richard.Και αν μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις, ο μάνατζερ από ένα γκρουπάκι στο Αμβούργο θα μεσολαβήσει για μια φωτογραφία τους με τον διάσημο καλλιτέχνη. Βλέπουμε λοιπόν τον Little Richard καθισμένο και τριγύρω του 4 νεαρούς να τον αγκαλιάζουν και να του κρατούν το χέρι, οι οποίοι τότε ολοκλήρωναν συναυλίες τους με ένα δικό του κομμάτι. Για την ιστορία ήταν οι Beatles…
3 Μεταλλικές πεταλούδες. Γιατι η πτώση του αεροπλάνου της Malaysian Airlines το 2014 στην Ουκρανία ήταν ουσιαστικά ο προάγγελος του σημερινού πολέμου, στο καλύτερο από τα 3 ντοκιμαντέρ που είδα για την Ουκρανία.
4 Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης. Εβραία της Θεσσαλονίκης η Τσέλι θα μεταναστεύσει στη Νέα Υόρκη την εποχή του Β παγκόσμιου πολέμου και ανάμεσα στις άλλες επιχειρήσεις της θα γίνει η βασίλισσα των κινηματογράφων πορνό. Μια δυναμική γυναίκα σ’ έναν ανδροκρατούμενο χώρο, με 2 γάμους και 3 παιδιά στο ενεργητικό της, που θα κρατήσει ενωμένη την οικογένεια της, θα ρισκάρει και θα τζογάρει πολύ, θα βρεθεί στην ελίτ με μεγάλες γνωριμίες αλλά θα μείνει απλή και θα φύγει πλήρες ημερών ,περιτριγυρισμένη πάντα από την ευρύτερη οικογένεια της που περιλαμβάνει και πολλές άλλες δυναμικές γυναίκες οι οποίες ζούσαν για χρόνια αθόρυβα στο πλευρό της.
5 Σημείο συνάντησης, για την χούντα του Πινοσέτ στη Χιλή και την προσπάθεια αυτών που μείναν πίσω ν’ αναπαραστήσουν τις τελευταίες μέρες δύο συγκρατούμενων σε κελί και που μόνο ο ένας τελικά κατάφερε να επιστρέψει στην οικογένεια του.
6 Γκόλεμ ,εξαιρετική βουβή ταινία του 1920 με ζωντανή μουσική
7 ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ,Η ιστορία μιας επανάστασης .Η γέννηση του πρώτου ελληνικού ΛΟΑΤΚΙ κινήματος. Με την γεννημένη στην Αλεξανδρούπολη Μπέτυ Βακαλίδου που η ανάγκη την ώθησε να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που μίλησε δημόσια για τα δικαιώματα των gay και τρανς στην Ελλάδα. Για να μπορώ να κοιμάμαι στο στήθος του, όπως θα μας πει η ίδια μετά την ταινία και όπως είναι ο πλήρες τίτλος του ντοκιμαντέρ, ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ,Η ιστορία μιας επανάστασης(*να κοιμάμαι στο στήθος του)
8 Kim’s Video.Μια ταινία με πολύ χιούμορ, γύρω από μια δωρεά ταινιών που σαπίζουν σε μια αποθήκη στην Σικελία και την προσπάθεια επαναπατρισμού τους στην Αμερική ώστε να γίνει πραγματικότητα ο όρος που είχε θέσει ο Κιμ, να αξιοποιηθούν και να λειτουργήσουν σαν μια δωρεάν βιντεοθήκη για το κοινό. Γιατί δυστυχώς οι Ιταλοί μας μοιάζουν σε πολλά…
9 Το όνομα μου είναι Άντρια. Τελευταία προβολή και τελευταία ταινία για μια αμφιλεγόμενη φεμινίστρια. Ίσως το πιο δυναμικό και αμφιλεγόμενο ντοκιμαντέρ έμεινε για να κλείσει το φεστιβάλ για μένα. Θα συμφωνήσω αλλά και θα διαφωνήσω σε αρκετά μαζί της , σε μια ταινία που πάγωσε το κοινό που καθυστέρησε πολύ να ξεκινήσει το (δυνατό) χειροκρότημα του στο τέλος της ταινίας. Που σε αφήνει με μια μεγάλη αλήθεια. Οι γυναίκες στον δυτικό κόσμο είναι σίγουρα πολύ πιο ελεύθερες σε σχέση με τις υπόλοιπες. Πλησιάζει όμως καθόλου η ελευθερία τους αυτή των ανδρών?
Ακόμα θα ήθελα να σταθώ στο Πέντε φορές ξένος για το χιούμορ του καλλιτέχνη Σταύρου Κωτούλα που έζησε ξένος σε 5 χώρες και στο μόλις 4′ Αναγέννηση της φωτογράφου Ολυμπίας Κρασαγάκη για το θάρρος και την ειλικρίνεια που αντιμετωπίζει τον καρκίνο και για τα χαμόγελα και την ευαισθησία που μας χάρισε απλόχερα στην ταινία και το Q &A που ακολούθησε.
Δεν τα είδα αλλά άκουσα τα καλύτερα για 2 ελληνικά ντοκιμαντέρ, Θερμαστής και Ζακρός όπως και για ένα ξένο, τα κοράκια είναι λευκά.
Ακολουθούν ορισμένα από τα σημαντικότερα βραβεία που δόθηκαν.
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος», που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 12.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού των Χέμπα Χαλέντ, Ταλάλ Ντερκί και Αλί Γουαζί
Σκεπτικό της επιτροπής: «Μέσα από τη δύναμη της καλλιτεχνικής δημιουργίας το Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού περιγράφει με ακρίβεια τι βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια των μεγαλύτερων προβλημάτων της ανθρωπότητας: η βαθιά ριζωμένη έμφυλη βία και πατριαρχική καταπίεση».
Ο Αργυρός Αλέξανδρος που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 5.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Τι δεν είμαι της Τούντε Σκόβραν
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το Τι δεν είμαι είναι ένα ντοκιμαντέρ που επανακαθορίζει με τρόπο θαρραλέο τη σημασία του να γεννιέσαι θηλυκό ή αρσενικό, μέσα από ένα έντονα συναισθηματικό και επιδραστικό κινηματογραφικό ταξίδι».
Ειδική μνεία κερδίζει η ταινία: Το μονοπάτι για την ευτυχία της Κάτα Όλα
Σκεπτικό της επιτροπής: «Το μονοπάτι για την ευτυχία είναι μια απολαυστική ερωτική ιστορία που ξεπηδά από το πιο αναπάντεχο μέρος για να προκαλέσει με τρόπο ευχάριστο τις συμβάσεις της οικογένειας, του φύλου, της κουλτούρας, της φήμης και του μουσικού θεάτρου».
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος – Δημήτρης Εϊπίδης», που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Η φωνή της Ντομίνικα Μοντεάν-Πάνκοβ.
Σκεπτικό της επιτροπής: «Μέσα από τις ιστορίες νεαρών ανδρών που επιθυμούν να ενταχθούν στον κλήρο, η σκηνοθέτιδα Ντομίνικα Μοντεάν-Πάνκοβ διεισδύει στα ενδότερα της αναζήτησης του ανθρώπου να βρει τη θέση του στον κόσμο. Η πολυεπίπεδη φωτογραφία αιχμαλωτίζει τις φαινομενικά ανιαρές στιγμές των καθημερινών τελετουργικών, αλλά και τις προκλήσεις που επιφέρουν οι επιλογές ζωής. Αυτή η ματιά στον κατά κανόνα αθέατο κόσμο των μαθητευόμενων μοναχών του τάγματος των Ιησουιτών εμβαθύνει σε οικουμενικά ζητήματα πίστης και ταυτότητας, με έντονη ενδοσκοπική προσέγγιση, διακριτικό χιούμορ και λεπτεπίλεπτη αίσθηση».
Τον Αργυρό Αλέξανδρο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 4.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα του Χρήστου Αδριανόπουλου
Σκεπτικό της επιτροπής: «Αυτή η τρυφερή απεικόνιση ενός ηλικιωμένου ζευγαριού καθώς διανύει το τελευταίο κεφάλαιο της ζωής του προσφέρει μία αφτιασίδωτη οπτική της αγάπης, της μνήμης και της σκιάς του θανάτου. Μέσα από την ποιητική και επιμελώς προσεγμένη φωτογραφία, το έργο του Χρήστου Αδριανόπουλου αφηγείται μία τρυφερή και χιουμοριστική ιστορία με πρωταγωνιστές την αγαπημένη του γιαγιά και τον αγαπημένο του παππού, προσπερνώντας τα ταμπού για τη γήρανση του σώματος και τον θάνατο».
Ειδική μνεία κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Ladies in Waiting της Ιωάννας Τσουκαλά
Σκεπτικό της επιτροπής: «Η κριτική επιτροπή απονέμει Ειδική Μνεία στο Ladies in Waiting για την πρωτότυπη οπτική της στον αποστιγματισμό της ψυχικής ασθένειας. Μέσα από τη ματιά των καθηλωτικών χαρακτήρων της Ιωάννας Τσουκαλά, η ταινία αυτή που ξεχειλίζει από συναίσθημα αμφισβητεί και αποδομεί βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις για την έννοια της κανονικότητας».
Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος – >>Film Forward», που συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο 6.000€, κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Ζωή σε δόσεις των Άλεξ Φράι, Ρεμπέκα Λόιντ Έβανς και Λίζα Σέλμπι
Σκεπτικό της επιτροπής: «Η επιτροπή με ικανοποίηση βραβεύει ένα ωμό και ταυτόχρονα τρυφερό φιλμ, το οποίο αναπαριστά τη διαγενεαλογική πάλη για να μεταμορφωθεί ο εθισμός σε ανθρώπινη επαφή. Για τη γενναιοδωρία και την επιδραστική χρήση μιας πολυεπίπεδης καλλιτεχνικής πρακτικής, ο Χρυσός Αλέξανδρος απονέμεται στην ταινία Ζωή σε δόσεις».
Τον Αργυρό Αλέξανδρο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, κερδίζει το ντοκιμαντέρ: Βάρδια του Γρηγόρη Ρέντη
Σκεπτικό της επιτροπής: «Για τη βαθιά εξερεύνηση της στερεοτυπικής αρρενωπότητας μέσα από μια γεμάτη δύναμη κινηματογράφηση και μια φόρμα που θολώνει τις γραμμές ανάμεσα στην αντίληψη και την πραγματικότητα, ο Αργυρός Αλέξανδρος απονέμεται στο φιλμ Βάρδια».
ΒΡΑΒΕΙΟ MERMAID
Το βραβείο Mermaid του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απονέμεται στην καλύτερη ταινία LGBTQI+ θεματικής του επίσημου προγράμματος.
Το Βραβείο Mermaid κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Τι δεν είμαι της Τούντε Σκόβραν
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Θα θέλαμε αρχικά να σταθούμε στην πρωτοτυπία και στην ποικιλομορφία που είχαν οι ταινίες ΛΟΑΤΚΙ+ θεματικής σε όλα τα τμήματα του προγράμματος. Επιλέγουμε να απονείμουμε το βραβείο μας στο Τι δεν είμαι επειδή, εκτός από την κινηματογραφική και καλλιτεχνική του αξία, μας επιστρέφει στα βασικά όσον αφορά τη φυσική αβεβαιότητα στο φύλο, δηλαδή τη διαφυλικότητα. Επιπλέον, η ταινία εισάγει δύο δυνατούς χαρακτήρες που μας οδηγούν με ευγένεια και ειλικρίνεια σε ένα ταξίδι αναζήτησης της έκφρασης φύλου στην πιο γνήσια μορφή του».
Ειδική μνεία κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Λεόν του Βόιτσεκ Γκοστόμτσικ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Θα θέλαμε να απονείμουμε Ειδική Μνεία στην ταινία Λεόν για την all-queer προσέγγισή της σε ζητήματα ζωής. Πρόκειται για ένα φρέσκο και εμπνευσμένο πορτρέτο ενός καλλιτέχνη για τον οποίο δεν υπάρχουν φραγμοί στην αγάπη και στην καλλιτεχνική έκφραση».
Το βραβείο της Βουλής των Ελλήνων «Ανθρώπινες Αξίες» κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Αντιπερισπασμός του Κιτ Βίνσεντ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το βραβείο Ανθρώπινες Αξίες της Βουλής των Ελλήνων απονέμεται σε ένα ντοκιμαντέρ του διεθνούς διαγωνιστικού προγράμματος Newcomers που καταγράφοντας με θάρρος, ειλικρίνεια, αλλά και χιούμορ την προσπάθεια του νεαρού σκηνοθέτη της ταινίας να αντιμετωπίσει μια ανίατη ασθένεια, συνθέτει ένα συγκινητικό πορτρέτο μιας δυσλειτουργικής οικογένειας μπροστά στον φόβο του θανάτου και αναδεικνύει την αξία της ζωής, της ανθρώπινης επικοινωνίας και της αγάπης».
Το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
Ιθάκη – Μια μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ του Μπεν Λόρενς
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Από την ίδρυση της, η Διεθνής Αμνηστία ασχολείται και προωθεί τις συνθήκες για να ακουστεί η φωνή αυτών που βρίσκονται αποκλεισμένοι και φιμωμένοι. Η επιλογή του ντοκιμαντέρ: Ιθάκη: Η Μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ του Μπεν Λόρενς είναι μια προσπάθεια να ακουστούν οι φωνές και οι ιστορίες των οικείων του που ζουν δίχως να έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μαζί του, καθώς κρατείται στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Μπελμάρς από τις βρετανικές αρχές. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την οπτική της οικογένειας του Ασάνζ σε βάθος χρόνου και η Διεθνής Αμνηστία οφείλει να συμβάλει ώστε αυτή η προσπάθεια να δημοσιευτεί και να δημοσιοποιηθεί στο ευρύ κοινό. Αυτός είναι και ο λόγος που επιλέγεται η βράβευση του ντοκιμαντέρ Ιθάκη: Η Μάχη για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ».
Το βραβείο FIPRESCI σε ντοκιμαντέρ του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Μου αρέσει εδώ του Ραλφ Άρλικ
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Πρόκειται για μία ταινία για την οποία συμφωνήσαμε ομόφωνα πως συνιστά μια γνήσια κινηματογραφική απόλαυση. Και αυτό, χάρη στην πανέμορφη αφήγηση, την έγνοια και την καλλιτεχνική αρτιότητα με την οποία ο σκηνοθέτης απεικονίζει την οικογένεια, τους φίλους, τους συνεργάτες, το παρελθόν, ενώ αναστοχάζεται τη δική του ζωή και το πέρας του χρόνου».
Το βραβείο FIPRESCI σε ελληνικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους που συμμετέχει στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Χρήστος, το τελευταίο παιδί της Τζούλια Αμάτι
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Για την τρυφερή απεικόνιση μιας υπό άλλες συνθήκες, αφανούς ζωής, για τον ευγενή σκοπό και τη μελαγχολική αίσθηση ελπίδας, το βραβείο FIPRESCI για ελληνικό ντοκιμαντέρ απονέμεται στο Χρήστος, το τελευταίο παιδί της Τζούλια Αμάτι».
ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΚΚ
Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) απονέμει το βραβείο της στην καλύτερη ελληνική ταινία του Επίσημου Προγράμματος.
Το βραβείο κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης της Βάλερυ Κοντάκου
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου απονέμει το βραβείο της στην ταινία της Βάλερυ Κοντάκου Η βασίλισσα της Νέας Υόρκης γιατί αποφεύγει την εύκολη “αγιογραφική προσέγγιση” και κινηματογραφεί συναρπαστικά, μια “αυστηρώς ακατάλληλη” προσωπική διαδρομή επιβίωσης, άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδια την ιστορία».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το Βραβείο Καλύτερης Ελληνικής Ταινίας κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Χρήστος, το τελευταίο παιδί της Τζούλια Αμάτι
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Το ντοκιμαντέρ Χρήστος, το τελευταίο παιδί, κατάφερε με λιτές και ουσιαστικές εικόνες να αναδείξει το σιωπηλό θάρρος του Χρήστου, ο οποίος έκανε την υπέρβαση κόντρα στον κοινωνικό του περίγυρο. Μας συγκίνησε το γεγονός ότι υπάρχουν παιδιά που μεγαλώνουν σε τόσο απομονωμένες κοινωνίες, όπου η ευκαιρία για εκπαίδευση δεν είναι δεδομένη».
Το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής Νεότητας κερδίζει το ντοκιμαντέρ:
Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα του Χρήστου Αδριανόπουλου
Σκεπτικό της επιτροπής:
«Ένα βαθιά ανθρώπινο και ευαίσθητο ντοκιμαντέρ, το οποίο μας συγκίνησε με την ειλικρινή στάση του απέναντι στις σχέσεις των ανθρώπων και στη φθορά του ανθρώπινου σώματος. Με λεπτό χιούμορ διαπραγματεύεται θέματα όπως τα γηρατειά, η απώλεια, η αγάπη και η αποδοχή του θανάτου».
ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΟΙΝΟΥ FISCHER
Πέντε Βραβεία Κοινού απονέμονται σε τρεις ελληνικές και δύο ξένες ταινίες.
Για διεθνή ταινία άνω των 50΄ το Βραβείο Κοινού Fischer «Peter Wintonick» απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
Το γελαστό παιδί του Άλαν Γκίλσεναν
Για διεθνή ταινία διάρκειας έως 50΄ το Βραβείο Κοινού Fischer απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
Στην καρδιά της Καμπούλ των Καρολίν Γκιγιέ και Ντενί Βαλγκενβίτς
Για ελληνική ταινία άνω των 50΄ το Βραβείο Κοινού Fischer απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ: Η Ιστορία μιας επανάστασης (*Να κοιμάμαι στο στήθος του…) του Ιωσήφ Βαρδάκη
Για ελληνική ταινία διάρκειας έως 50′ το Βραβείο Κοινού Fischer απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
My Cut του Θανάση Ταταύλαλη
Για ελληνική ταινία που προβάλλεται διαδικτυακά στις ενότητες Πλατφόρμα και Από οθόνη σε Οθόνη, το Βραβείο Κοινού Fischer απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:
Being an Islander του Δημήτρη Μπούρα
