του Γιώργου Αναγνωστόπουλου
Βαδίζουμε μαζί με την προσωπική μας μοίρα, επιδρώντας στο μέλλον των άλλων, μα και το δικό μας. Παρόλα αυτά σ’ έναν κόσμο ξένο κι αφιλόξενο, όπου τα πλαίσια από τη στιγμή που γεννιόμαστε είναι προκαθορισμένα (εθνολογικά, χρωματικά, κοινωνικά, θρησκευτικά, βιολογικού φύλου κλπ), τα περιθώρια των προσωπικών μας επιλογών στενεύουν ασφυκτικά και μάλιστα μάς επιβάλουν να λειτουργούμε μέσα από συγκεκριμένους ηθικούς κώδικες τους οποίους δεν επιλέξαμε για να ζήσουμε.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Πολ Σαρτρ συλλαμβάνοντας της ιδέα του προκαθορισμού, βροντοφωνάζει ότι «η κόλαση είναι οι άλλοι», μιας και στην προσπάθειά μας να απαλλαγούμε από αυτούς και να είμαστε ελεύθεροι, επιχειρούν να αλλοτριώσουν την ύπαρξή μας.
Πώς αλλιώς όμως θα αποκτούσαμε συνείδηση του εαυτού μας; Η ύπαρξη μας εξαρτάτε πάντα από τους άλλους. Τι γνώσεις θα είχαμε για τον κόσμο εάν δεν υπήρχε; Τι γνώσεις θα είχαμε για τους Ασιάτες και την κουλτούρα τους εάν δεν τους γνωρίζαμε ποτέ; Συνειδητοποιώ την ύπαρξή μου μέσα απ’ τους άλλους, είτε αυτοί είναι κόλαση, είτε όχι, σημαίνει συνειδητοποιώ την ύπαρξή μου μέσα από την διαλεκτική σχέση μου με αυτούς. Εξάλλου η λάμπα της συνείδησης δεν ανάβει εάν δεν υπάρξει εντός του εαυτού μας αντίσταση και αντίδραση. Ούτως εχόντων των πραγμάτων δεν ήρθαμε σ’ αυτό τον κόσμο για να βλέπουμε τα τρένα να περνούν, όπως οι αγελάδες που βόσκουν στην καταπράσινη χλόη, γιατί τότε η αντίσταση της λάμπας μας, θα βρισκόταν μονίμως εκτός κυκλώματος. Εάν λοιπόν η εξάντληση της συνείδησης μας είναι το ζητούμενο, τότε, το καλύτερο που θα πρέπει να κάνουμε, όπως συχνά διατυπώνει σε ομιλίες του ο φιλόσοφος Γιώργος Δραγώνας, είναι να αποκτήσουμε συνείδηση έναντι πάσης θυσίας.
Παράδεισος λοιπόν χωρίς Κόλαση δεν υφίσταται. Άλλωστε κάθε γέννηση αποτελεί και την αρχή της εκκίνησης ενός άθλου. Εξού και η λέξη «γενέθλια». Κατ’ αυτό τον τρόπο η κόλαση γίνετε επιβεβλημένη για την ανάπτυξη της συνείδησης, ως το διαλεκτικό δίπολο ενός παραδείσου που δεν έχουμε αγγίξει ακόμη. Ενός παραδείσου που παραμένει στις γραφές των ιερών βιβλίων μία υπόσχεση για την άλλη ζωή. Κυρίως σε όσους βιώνουν μονίμως τη γήινη κόλαση της κληρονομικής ή επίκτητης ανισότητας, την οποία εάν ήταν στο χέρι τους θα την είχαν αλλάξει εξ αρχής.
Γνωρίζοντας την ανάγκη ενός γήινου παραδείσου, ο ρομαντικός Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Μορ θα δημιουργήσει τον δικό του γήινο παράδεισο, περιγράφοντας μία ιδανική κοινωνία ισότητας στο έργο του «Ουτοπία». Μέχρι τη στιγμή που θα χάσει το κεφάλι του από τον βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκο Η΄, και μαζί με αυτό και τον γήινο παράδεισο που έφτιαξε εντός της κρανιακής του κάψας, που για τον Τόμας Μορ είναι ένας ου-τόπος, τον οποίο τελικά θα μεταθέσει στο απώτερο μέλλον, όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι δίκαιοι και καλοί.
Ας σταθούμε λοιπόν κι εμείς για λίγο σαν «Λαθρεπιβάτες της ζωής», όπως συνήθιζε ο Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας Φερνάντο Πεσσόα ν’ αποκαλεί τον εαυτό του, μέχρι να καταλήξουμε τι είναι για μας «η ζωή και οι άλλοι», και ας αναλογιστούμε τα λόγια του: «Η ζωή για μένα είναι ένα πανδοχείο όπου πρέπει να σταθώ έως ότου έρθει η ταχυδρομική άμαξα για την άβυσσο. Δεν ξέρω που θα με πάει γιατί δεν ξέρω τίποτα. Θα μπορούσα να δω αυτό το πανδοχείο σαν μια φυλακή, γιατί είμαι υποχρεωμένος να περιμένω εκεί μέσα, θα μπορούσα και να το θεωρήσω σαν ένα χώρο ευχάριστης κοινωνικής συναναστροφής, γιατί εκεί συναντιέμαι με άλλους ανθρώπους».