Ένα οδοιπορικό προς τη Μεσοποταμία των θρύλων
του Γιάννη Λασκαράκη
Ξεκινήσαμε το πρωί για το Αφιόν Καραχισάρ, το τόπο της τελευταίας μας διανυκτέρευσης στη Τουρκία. Ανεβήκαμε προς βορρά τις υπώρειες του νότιου κλάδου της οροσειράς του Ταύρου, που φθάνει μέχρι την Καισάρεια. Οι κατάφυτες πλαγιές με τη μεσογειακή βλάστηση , τα ορμητικά ρέματα και οι λίμνες που σχηματίζουν δίνουν μια εικόνα όμορφη που δεν την είχαμε συνηθίσει στο ταξίδι μας. Μας περιμένει όμως πάλι το ομοιόμορφο τοπίο του οροπεδίου της Ανατολίας, μόλις στρίψαμε δυτικά προς το Ερεγλί, στο δρόμο για το Ικόνιο, την Κόνια των Τούρκων.
Βρισκόμαστε στην αρχαία Λυκαονία, με πρωτεύουσα το Ικόνιο που αποτελούσε γειτονικό κράτος της Καππαδοκίας. Η οροσειρά του Ταύρου την χώριζε από την Κιλικία, ενώ το Ικόνιο όπως αναφέρεται στην Κύρου Ανάβαση του Ξενοφώντος, ήταν πόλη της δυτικής Φρυγίας.
Οι Λυκάονες πολέμησαν κατά των Περσών και μετά την ήττα τους υπάχθηκαν στους Πέρσες. Αργότερα καταχτήθηκαν από τους Μακεδόνες, και τελικά προσαρτήθηκαν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στη διάδοχό της, τη Βυζαντινή.
Ο Απόστολος Παύλος κήρυξε στο Ικόνιο κατά την πρώτη αποστολική περιοδεία του, το 44 και 45 μ.Χ., ενώ μετέπειτα η πόλη αποτέλεσε έδρα επισκοπής και αργότερα Μητρόπολης.
Πριν το 1923 κατοικούσαν εκεί 4.000 χριστιανοί ορθόδοξοι, τουρκόφωνοι και ελληνόφωνοι. Η ελληνική κοινότητα αριθμούσε γύρω στα 2.500 άτομα που διατηρούσαν με δικά τους έξοδα, εκκλησία, σχολείο αρρένων και παρθεναγωγείο.
Μετά από τρεις ώρες ενδιαφέρουσας διαδρομής φθάσαμε στο Ικόνιο, την πόλη των Δερβίσηδων. Η επίσκεψη στο λαογραφικό μουσείο της πόλης με κέρινα ομοιώματα από την ζωή των Δερβίσηδων, είναι η πιο προβεβλημένη τουριστική δραστηριότητα.
Ο δρόμος προς το Αφιόν Καραχισάρ είναι μακρύς και ξεκινήσαμε χωρίς καθυστέρηση. Νωρίς το απόγευμα φάνηκα από μακριά ο μαύρος βράχος με το κάστρο στην κορυφή του., που βρίσκεται στο κέντρο της «πόλης του οπίου», όπως μαρτυρεί το όνομά της. Στο Αφιόν Καραχισάρ, στην «εξέχουσα», όπως τον αποκαλούσαν οι στρατιωτικοί, γράφτηκε ο τραγικός επίλογος της Μικρασιατικής καταστροφής. Τον Αύγουστο του 1922 ο Κεμάλ εξαπέλυσε την τελική επίθεση και συνέτριψε τον ταλαιπωρημένο από τις κακουχίες και τα τραγικά λάθη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, ελληνικό στρατό. Τα ενδιαφέροντά μας εδώ δεν είναι τουριστικού ενδιαφέροντος. Είναι πρωτίστως ιστορικά και αδημονούσαμε να επισκεφθούμε τα πεδία των μαχών, όπου άφησαν τα άταφα κόκκαλά τους δεκάδες χιλιάδες παλικάρια που τα έφεραν από την Ελλάδα να θυσιασθούν για ένα ανέφικτο στόχο. Να πραγματοποιήσουν τη Μεγάλη Ιδέα της ανασύστασης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Όλη η περιοχή είναι διάσπαρτη από μνημεία προς τιμή του Κεμάλ και των Τούρκων στρατιωτών που σκοτώθηκαν. Μνημεία υπάρχουν και στα παρατηρητήρια, απ’ όπου ο Κεμάλ διηύθυνε τις μάχες, έχοντας άμεση οπτική επαφή των επιχειρήσεων. Σε αντίθεση με το ελληνικό στρατηγείο που βρίσκονταν 400 χιλιόμετρα μακριά, στη Σμύρνη, απ’ όπου ο αρχιστράτηγος Χατζανέστης εξέδιδε τις διαταγές του με καθυστέρηση αρκετών ωρών.
Ανεβήκαμε στο παρατηρητήριο Ζαφέρ τεπέ (ύψωμα της νίκης), απ’ όπου η κοιλάδα του Αλή Βεράν απλώνεται στα πόδια του παρατηρητή σαν ένας ζωντανός χάρτης. Στη μικρή αυτή κοιλάδα εγκλωβίστηκε το κύριο Σώμα του στρατού μας και αποδεκατίστηκε, ενώ πιάστηκαν αιχμάλωτοι ο στρατηγός Τρικούπης, πολλοί Έλληνες αξιωματικοί και χιλιάδες στρατιώτες. . Σήμερα υπάρχει εκεί ένα μεγαλοπρεπές μνημείο με αεροπλάνα της εποχής και πυροβόλα, εκτεθειμένα στην κορυφή του λόφου. Υπάρχουν επίσης σχεδιαγράμματα με τις θέσεις των αντιπάλων και την εξέλιξη τω μαχών. Πρέπει να ομολογήσω ότι ο ελληνικός στρατός, που αναφέρεται ως «ο εχθρός» ή ως «οι Έλληνες», αντιμετωπίζεται με σεβασμό και χωρίς προσβλητικούς χαρακτηρισμούς. Αναρωτιέμαι αν θα έπρεπε κάποια στιγμή να στηθεί εκεί, και ένα μνημείο για τους Έλληνες νεκρούς του πολέμου, ως μα πράξη αναγνώρισης της θυσίας τους, όπως έγινε με τους χιλιάδες Αυστραλούς νεκρούς της μάχης των Δαρδανελλίων, με νικητή πάλι τον Κεμάλ Αττατούρκ.
Επιστρέψαμε στη φωτισμένη πόλη, με τον μικρό χείμαρρο που τη διασχίζει και το μαύρο βράχο να δηλώνει την παρουσία του, με το κόκκινο φως στην κορυφή του. Το επόμενο πρωί θα δοκιμάσουμε να ανέβουμε τα χίλια σκαλοπάτια του για να απολαύσουμε τη θέα της πόλης από ψηλά.
