Η ζωή του καθενός είναι μία ανοιχτή δυνατότητα στο άπειρο, τα πάντα μπορεί να συμβούν, ένα όμως είναι βέβαιο ότι μια μέρα θα πεθάνουμε. «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου» μας λέει στο Φαίδων ο Πλάτων και εννοεί τη σχέση του καθένα μας με το δικό του θάνατο.
Αντίστοιχα ο Αλμπέρ Καμύ στο μύθο το Σίσυφου μας προτρέπει ότι το μεγαλύτερο φιλοσοφικό πρόβλημα είναι το πρόβλημα της αυτοκτονίας. Τη στιγμή που κανείς αποφασίζει πως η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει τον κόπο να τη ζήσει, τότε απαντά στο βασικό πρόβλημα της φιλοσοφίας.
Πρώτος λέγεται ότι διατύπωσε το όρο φιλοσοφία ο Πυθαγόρας σε ένα τύραννο της Φλιούντας στην Πελοπόννησο, τον Λέοντα. Ο οποίος όταν τον ρώτησε, εσύ τι είσαι;
Ο Πυθαγόρας απάντησε φιλόσοφος.
Από πολλούς σύγχρονους φιλοσόφους έχει ειπωθεί ότι η φιλοσοφία είναι μία παραδοξότητα, διότι είναι παρά την δόξα, δηλαδή παρά τις νομιζόμενες βεβαιότητες που κουβαλάμε μέσα μας.
Ασχέτως όμως των ορισμών που έχουν δώσει οι διάφοροι φιλόσοφοι κατά καιρούς, ουσιαστικά η φιλοσοφία περιλαμβάνει τρεις βασικούς κλάδους που είναι:
Η γνωσιολογία, η Μεταφυσική και η Ηθική.
Κοντά σε αυτά είναι και άλλα, που είναι περιεχόμενα του ενός ή του άλλου κλάδου, όπως η αισθητική που είναι μέρος της ηθικής.
Η ασκητική που έχει να κάνει με την διαδικασία της αυτογνωσίας και αυτή επίσης είναι τμήμα της ηθικής.
Πολλοί από αυτούς τους επιμέρους κλάδους της φιλοσοφίας παρεδόθησαν στις επιστήμες, γι’ αυτό και ειπώθηκε από μεγάλους ακαδημαϊκούς ότι η φιλοσοφία είναι παραμάνα των επιστημών.
Από την άλλη, σε ό,τι αφορά την επιστήμη ο πρώτος ορισμός της διατυπώνεται στον Πλάτωνα, στο έργο του Θεαίτητος, όπου ένας από τους συνομιλητές αναφέρει ότι «έστιν ουν επιστήμη δόξα αληθής μετά λόγου», δηλαδή η επιστήμη αποτελεί βεβαιωμένη με λογικά επιχειρήματα γνώση. Ας θυμηθούμε εδώ και την χαρακτηριστική φράση «Ουδείς αγεωμέτρητος εισείτω» η οποία ήταν γραμμένη στην είσοδο της ακαδημίας του Πλάτωνος.
Σήμερα ο όρος είναι πιο περιορισμένος και δηλώνει το σύστημα απόκτησης γνώσης για συγκεκριμένο αντικείμενο έρευνας με βάση την τεκμηρίωση και την απόδειξη.
Η επιστήμη μέσο της ανακάλυψης των νόμων που διέπουν την φύση, δηλαδή της αιτίας και του αποτελέσματος, οδηγεί σε μία μεγαλύτερη κατανόηση του κόσμου μας, τουλάχιστον όσον αφορά την γνώση, την περιγραφή και την εκτίμηση της σημασίας του.
Οι επιστήμονες βεβαίως, σε μία αντιστάθμιση με την φιλοσοφία, αναζητούν την γνώση, όχι όμως να γίνουν οι ίδιοι σοφοί. Η γνώση είναι μία θεωρία, αλλά κανείς επιστήμονας δεν διαφαίνεται να γίνεται ο ίδιος σοφός. Δηλαδή δεν έχει ως αντικείμενο μελέτης τον εαυτό του, αλλά την γνώση του περιβάλλοντος και ναι μεν μέσο αυτής μπορεί κανείς να αντιληφτεί στοιχεία για τον εαυτό του, αλλά δεν μπορεί να φτάσει τον εαυτό του, εάν δεν στοχαστεί.
Μπορεί να μελετήσει τους άλλους και τα άλλα πράγματα γύρω του, αλλά δεν ζει μέσα σε αυτά είναι απλός θεατής είναι ταξιθέτης, δεν είναι μέτοχος του πραγματικού. Και δεν πρόκειται να φτάσει να ενωθεί με αυτά, με τον πόνο ή την χαρά του άλλου, εάν δεν ξεπεράσει τα όρια της επιστήμης του.
Εμείς θέλουμε κάποιον που να πηδάει μέσα στη σκηνή και να λούζεται όλους τους κινδύνους, γιατί από κάποιον που μιλάει για το πάθος του, όλοι θα προτιμούσαμε κάποιον που ζει οριακά με το πάθος του ή και που κάποιες φορές χάνεται μέσα σε αυτό. Εξάλλου στην εμπειρία του έρωτα για το κάθε τι είμαστε όλοι πρωτόπλαστοι, η πείρα των άλλων δεν μας μαθαίνει τίποτα γι΄ αυτό. Όπως και οι συνταγές μαγειρικής δεν χόρτασαν ποτέ κανένα, αλλιώς θα πηγαίναμε όλοι σε ένα μαγειρείο και θα χορταίναμε διαβάζοντας τον τιμοκατάλογο.
Έτσι θα λέγαμε ότι, από κάποιον που μιλάει από έδρας για την αγάπη, όλοι θα προτιμούσαμε κάποιον που να μπορεί και να πεθάνει γι’ αυτήν. Η αγάπη απαιτεί γενναιότητα, δεν είναι δείγμα αδυναμίας, ένας αδύναμος και δειλός άνθρωπος δεν μπορεί να δει την αλήθεια, απ’ όπου και αν προέρχεται, ακόμη και από το φύλλο ενός δέντρου που εγκαταλείπει το κλαδί του χορεύοντας με τον άνεμο μέχρι να καταλήξει στο χώμα. Εξάλλου όλοι οι μεγάλοι ήρωες κάποια στιγμή χάθηκαν μέσα στο πάθος τους, μέσα σε ιαχές που έσκιζαν τον αέρα.
Άρα η τεχνολογία μπορεί να αλλάζει το περιβάλλον, αλλά όχι εμάς, το θέμα είναι πως θα αλλάξουμε εμείς.
Γιατί είναι τελικά το μόνο που έχουμε, αυτό το μικρό σκαρί από οστά, αίμα και όργανα που περιφέρουμε πάνω σε ένα δανεικό πλανήτη, που και αυτός περιφέρεται. Αυτό πρέπει να σώσουμε, στην μικρή διάρκεια της ζωής μας, απ’ το ναυάγιο της άγνοιας και των αντιφάσεων μέσα μας.