Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη φοβάται, παρά τις όποιες ευκολίες ή ανέσεις που μπορεί ν’ απολαμβάνει. Ο φόβος είναι εγγενής κατάσταση στη φύση του ανθρώπου. Είναι η ενστικτώδης κατάσταση άμυνας όταν ο κίνδυνος ελλοχεύει, σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια μας. Σε τελική ανάλυση θα λέγαμε όλοι οι φόβοι, πραγματικοί ή φανταστικοί, ανάγονται στο φόβο του θανάτου.
Πως θα μπορούσε όμως κανείς να νικήσει το φόβο του θανάτου; Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες γύρω από το φόβο του θανάτου, οι οποίες, άλλες λίγο και άλλες πολύ, λειτουργούν σαν φάρμακα για τους ούτως ή άλως μελλοθάνατους οπαδούς της κάθε θρησκευτικής ή άλλης (μεταφυσικής ή όχι) αντίληψης.
Τι γίνεται όμως όταν ο φόβος δεν είναι υπαρκτός (δεν συντρέχει για παράδειγμα ένα σοβαρό θέμα υγείας ή μία οικονομική καταστροφή κλπ) αλλά ανάγεται σε δοξασίες, προκαταλήψεις ή πεποιθήσεις οι οποίες δεν στηρίζονται σε αποδείξεις; Εδώ έρχεται η θεωρία του Επίκουρου, η οποία μέσα από ένα καθαρά πρακτικό προσανατολισμό έχει ως στόχο την αναζήτηση των αιτιών της ανθρώπινης δυστυχίας, ως επακόλουθο των εσφαλμένων δοξασιών που την προκαλούν. Όπως για παράδειγμα η δεισιδαιμονία, ώστε να υπάρξει η δυνατότητα μιας ευχάριστης ζωής, η οποία θα εξασφαλίσει την αταραξία του νου.
Οι κύριες θέσεις του Επίκουρου, για την εξάλειψη του αδικαιολόγητου φόβου και την ταραχή της ανθρώπινης ψυχής, ως προς την κατάκτηση της ανθρώπινης ευδαιμονίας, συνοψίζονται στην φιλοσοφική του τετραφάρμακο, η οποία αποτελείται από τέσσερις απλές φιλοσοφικές παραινέσεις, που σύμφωνα με το μεγάλο φιλόσοφο μπορούν να μας χαρίσουν μια ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Επίκουρο, ο οποίος μάλιστα ίδρυσε και δική του σχολή, τον περίφημο «Κήπο του Επίκουρου» η τετραφάρμακος, δηλαδή τα τέσσερα φάρμακα που μπορούν να απαλλάξουν τον άνθρωπο από τις δοξασίες του ή τις προκαταλήψεις του θα λέγαμε καλύτερα, είναι: Άφοβον ο θεός, ανύποπτον ο θάνατος και ταγαθόν μέν εύκτητον, τό δέ δεινόν ευεκκαρτέρητον.
Ο θεός δεν είναι για φόβο (διότι δεν επεμβαίνει στα ανθρώπινα, διότι αν επενέβαινε δεν θα ήταν θεός) ο θάνατος δεν προκαλεί ανησυχία (γιατί οι αισθήσεις δεν θα υπάρχουν πια για να γίνει αντιληπτός) και το καλό εύκολα αποκτιέται (μέσα από την σύνεση που επιδεικνύουμε για τα πράγματα) το δε κακό εύκολα αντέχεται (διότι το κακό είναι μικρό σε διάρκεια και με την ανάπτυξη των πνευματικών αρετών ξεπερνιέται εύκολα).
Δεν χρειάζεται λοιπόν να έχει κανείς περάσει από το πανεπιστήμιο, ούτε να έχει μεγάλη μόρφωση για την εξασφάλιση της ευδαιμονίας του που είναι και ο τελικός σκοπός της ανθρώπινης ζωής. Εξάλλου το βασικό πλεονέκτημα της φιλοσοφίας είναι ότι δεν έχει αρνητικές παρενέργειες. Η μόνη φαρμακευτική αγωγή που απαιτείται είναι ν’ ανοίξει κανείς το μυαλό του και να κάνει τις κατάλληλες ερωτήσεις μέσα του.
Στον βαθμό, λοιπόν, που επαναλαμβάνουμε αυτά που μας έχουν διδάξει οι άλλοι, στον βαθμό που γινόμαστε προϊόντα σκέψης των άλλων, στον βαθμό που ρυθμιζόμαστε απ’ τους άλλους ο πρακτικός προσανατολισμός για την επίτευξη του ευ ζην, δηλαδή μίας ευχάριστης ζωής, γίνεται αναγκαίος όσο ποτέ άλλοτε. Γιατί σε τελική ανάλυση το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην ζωή, αλλά στην αντίληψη που έχουμε γι’ αυτήν από δεύτερο χέρι.