Ο Έβρος και το 3ο μεταναστευτικό κύμα, φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου

[mks_dropcap style=”letter” size=”78″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]Α[/mks_dropcap]πό την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα μέχρι σήμερα, η χώρα βιώνει ένα νέο, έντονα ανησυχητικό φαινόμενο, το οποίο έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις και υπονομεύει την συνοχή της. Η φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου, η σύγχρονη τάση μετανάστευσης των Ελλήνων από το 2008, είναι το τρίτο κύμα μετανάστευσης που εμφανίζεται στη χώρα, που έχει όμως διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα δύο προηγούμενα.

Το φαινόμενο της εκροής ανθρώπινου κεφαλαίου, γνωστό με τον όρο “διαρροή” ή “έξοδος εγκεφάλων” (Brain Drain), έχει πάρει πλέον τρομακτικές διαστάσεις. Το χρονικό διάστημα 2008-2013, σχεδόν 223.000 Έλληνες, ηλικίας 25-39 ετών έφυγαν από την χώρα, αναζητώντας σε ευημερούσες χώρες καλύτερες συνθήκες για σπουδές ή εργασία. Νεότερα στοιχεία εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός για το διάστημα 2008-2016 ανέρχεται σε 475.000 περίπου.

Οι τρεις φάσεις μετανάστευσης (1903-1917), (1960-1972) και (2008 και μετά) έλαβαν χώρα μετά από μια έντονη υφεσιακή διαταραχή ή κρίση της χώρας. Στην πρώτη περίοδο ο κύριος προορισμός των μεταναστών ήταν οι “υπερωκεάνιες χώρες” (Η.Π.Α.-Αυστραλία-Καναδάς-Ν.Α. Αφρική) και η συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ανειδίκευτοι εργάτες και αγρότες, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Στην δεύτερη περίοδο, έξι στους δέκα μετανάστευσαν στην Γερμανία και το Βέλγιο και απασχολήθηκαν ως βιομηχανικοί εργάτες. Αντίθετα, το σύγχρονο μεταναστευτικό ρεύμα, αφορά νέους, μορφωμένους, με επαγγελματική εμπειρία, που κατευθύνονται κυρίως στην Γερμανία. την Αγγλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (πηγή : Τράπεζα της Ελλάδος).

Όταν ο όρος ‘διαρροή εγκεφάλου” (μετανάστευση, έξοδος, φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου – Brain Drain / Migration / Exodus) εμφανίστηκε την δεκαετία του 1960, κανείς δεν φανταζόταν ότι θα γινόταν “δημοφιλής’ στην Ελλάδα του 2017.

Στο ισοζύγιο κόστους – οφέλους, το Brain Drain προσφέρει οφέλη στην Ελλάδα κυρίως λόγω των εμβασμάτων και των πλούσιων γνώσεων και τεχνογνωσίας που αποκτούν οι επιστήμονες.

Όμως, αντίθετα, τα αρνητικά στοιχεία για την Ελλάδα είναι εντυπωσιακά. Σύμφωνα με έρευνα της Endeavor Greece, η συμβολή των Ελλήνων μεταναστών επιστημόνων στις χώρες εγκατάτασής τους, όσον αφορά στο ΑΕΠ, ανέρχεται ετησίως σε 12 δισ. ευρώ. Το θλιβερό είναι ότι ενώ η Ελλάδα επενδύει τεράστια ποσά στην μόρφωση των νέων, οι χώρες υποδοχής των νέων Ελλήνων μεταναστών, τους εντάσσουν αυτομάτως στους παραγωγικούς τομείς, χωρίς κανένα επιπρόσθετο έξοδο. Με άλλα λόγια επενδύονται χρήματα φορολογουμένων για την εκπαίδευση Ελλήνων, οι οποίοι όμως δεν αξιοποιούνται στο εσωτερικό αλλά στην αλλοδαπή. Συγχρόνως η έξοδος των νέων επιστημόνων σημειώνεται στη χώρα μας, η οποία εμφανίζει αρνητικούς δημογραφικούς ρυθμούς και αφορά άγαμους νέους. Αυτό έχει ως συνέπεια όχι μόνο την αρνητική επίπτωση στον ήδη υποτονικό ρυθμό γεννητικότητας αλλά και την μεγαλύτερη επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων.

Το φαινόμενο της φυγής των πλέον ταλαντούχων και μορφωμένων ατόμων, όταν εκδηλώνεται έντονα τόσο ως προς το μέγεθος όσο και ως προς την χρονική διάρκεια,προκαλεί ένα συναίσθημα απαισιοδοξίας και παραίτησης σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, που λαμβάνει την μορφή  ψήφου δυσπιστίας προς το μέλλον της χώρας (πηγή: Σοφία Λαζαρέτου).

Η φυγή του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού, πρέπει να οδηγήσει σήμερα σε γόνιμο προβληματισμό και διάλογο.Με στόχο το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας που έφυγε στο εξωτερικό, να αποκτήσει σταθερές σχέσεις, αναφορές και διασυνδέσεις με την Ελλάδα, που θα οδηγήσουν ίσως και στην επιστροφή του.Είναι δεδομένο ότι χρειάζονται εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές που θα στοχεύουν σε δράσεις στήριξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, ενίσχυσης της αριστείας, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας,δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα, κ.α.

Δεν μπορούμε όμως να περιμένουμε ως απλοί παρατηρητές μέχρι να ωριμάσουν και να υλοποιηθούν οι προϋποθέσεις και οι μεταρρυθμίσεις που θα μετατρέψουν το Brain Drain σε Brain Gain. Χρειάζεται σε τοπικό επίπεδο, να δημιουργήσουμε πρωτοβουλίες με θετικό πρόσημο που θα ενισχύσουν τους δεσμούς μας με τους νεο-μετανάστες.

Στον Έβρο οι θεσμικοί παράγοντες και οι συλλογικοί φορείς, έχουν την δυνατότητα να δομήσουν σε πρώτο επίπεδο δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού forum με τους εβρίτες νέους μετανάστες, έχοντας στόχο την καταγραφή και επικοινωνία των κοινοτήτων τους όπου αυτές δραστηριοποιούνται.Συγχρόνως, μπορεί να σχεδιαστεί μια ετήσια θερινή συνάντηση με όσους έρχονται για διακοπές ενώ θα μπορούσε να εξεταστεί και η προοπτική επιστημονικής συνεργασίας μαζί τους, σε επίπεδο μελετών.

Η δημιουργία μιας ομάδας “Evros Brain Gain” είναι μια πρόκληση και πρόσκληση. Για όλους μας.