Νίκος Σουβατζής
Οδυσσέας
Όταν υπηρετούσα τη θητεία μου, μετά τη βασική εκπαίδευση βρέθηκα σε ένα φυλάκιο στον Έβρο, στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Δεν θυμάμαι την ακριβή του τοποθεσία. Εκείνο που θυμάμαι είναι οι ατέλειωτες σκοπιές, οι μετρημένες έξοδοι, οι ελάχιστες άδειες και περισσότερο απ’ όλα εκείνη η απόκοσμη αίσθηση, ειδικά τις νύχτες. Μιλάω για την αίσθηση που έχει κανείς ότι ζει σε έναν έρημο κόσμο μετά από μια μεγάλη καταστροφή όπου έχουν επιβιώσει μόνο ελάχιστοι στρατιώτες. Ένα πρωί επιστρέφοντας απ’ τη σκοπιά είδα ένα περιστέρι. Ερχόταν απ’ την απέναντι πλευρά ακολουθώντας χωρίς να το γνωρίζει τη διαδρομή που έκαναν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες πριν από σχεδόν έναν αιώνα. Έβγαλα μερικά ψίχουλα απ’ την τσέπη μου και τα έριξα στο χώμα. Αφού τα έφαγε συνέχισε την περιπλάνησή του για λίγο και ύστερα πέταξε μακριά. Από εκείνη τη μέρα ερχόταν κάθε πρωί περιμένοντας να το ταΐσω. Ο διοικητής του φυλακίου στην αρχή δεν το είδε με καλό μάτι και μου ζήτησε να το διώξω. Του απάντησα ότι δήθεν προσπάθησα όμως αυτό για κάποιο ανεξήγητο λόγο δεν έφευγε. Μάλλον δεν με πίστεψε αλλά δεν θέλησε να δώσει συνέχεια.
Με τον καιρό η φροντίδα του είχε γίνει μέρος της καθημερινότητάς μου. Το είχα βαφτίσει Οδυσσέα. Για μένα συμβόλιζε το ταξίδι. Τους κινδύνους αλλά και την ομορφιά του ταξιδιού και την αίσθηση ελευθερίας που δίνει. Το φυλάκιο για εκείνο ήταν η Ιθάκη ή μάλλον μία απ’ τις πολλές Ιθάκες. Αυτό που ζήλευα σ’ αυτό ήταν ότι μπορούσε να ανοίξει τα φτερά του και να πετάξει μακριά αφήνοντας πίσω του ό,τι βαραίνει την ψυχή, σε αντίθεση με μένα που ήμουν υποχρεωμένος να περιφέρω την ανία μου σε λίγα τετραγωνικά μέτρα γης σαν αγρίμι στο κλουβί. Κάτι άλλο που ζήλευα επίσης ήταν ότι δεν έδειχνε ίχνος φόβου για αυτά που στους περισσότερους ανθρώπους προκαλούν δέος. Ένα μικρό και αδύναμο πλάσμα αψηφούσε τα σύνορα, τα συρματοπλέγματα και τους ελέγχους, τα κράτη και τις σημαίες τους, τους εθνικούς και θρησκευτικούς διαχωρισμούς, τους στρατούς. Δεν τα αψηφούσε από γενναιότητα αλλά γιατί δεν μπορούσε να τα καταλάβει. Στον δικό του κόσμο δεν υπήρχαν σύνορα. Είχε μάθει να ξεχωρίζει τους ανθρώπους όχι απ’ τη γλώσσα τους ή τη θρησκεία τους αλλά απ’ τις πράξεις τους. Αυτό που το οδηγούσε ήταν το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Πήγαινε όπου ήξερε ότι θα βρει τροφή και ασφάλεια. Μια μέρα σταμάτησε να έρχεται. Μπορεί να βρήκε κάπου αλλού περισσότερη φροντίδα, μπορεί να αποφάσισε να αναζητήσει την τύχη του σε μακρινά μέρη, μπορεί να το σκότωσε κάποιος κυνηγός. Η ζωή στο φυλάκιο επέστρεψε στην κανονικότητα κι εγώ λίγο καιρό μετά πήρα μετάθεση.
Πολλά χρόνια μετά, στο λιμάνι του Πειραιά, είδα έναν πρόσφυγα να ταΐζει τα περιστέρια. Τότε ήρθε πάλι στο μυαλό μου η ιστορία του Οδυσσέα. Του περιστεριού που πετούσε πάνω απ’ τα σύνορα. Μπορεί τα περιστέρια να συμβόλιζαν για τον πρόσφυγα την ειρήνη που αναζητούσε. Μπορεί να του θύμιζαν την πατρίδα του. Μπορεί να τα ζήλευε που έχουν φτερά και μπορούν να πετάξουν μακριά. Αυτό που ίσως δεν συνειδητοποιούσε ήταν όσα κοινά μοιράζονται οι πρόσφυγες με τα περιστέρια. Τους οδηγεί κι αυτούς το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Φεύγουν απ’ την πατρίδα τους για να σωθούν απ’ τον πόλεμο και αναζητούν έναν τόπο που να νιώθουν ασφάλεια. Το ταξίδι τους κρύβει πολλές δυσκολίες και πολλούς κινδύνους. Αναγκάζονται να αψηφήσουν τα σύνορα και τους ελέγχους. Στον δρόμο τους θα συναντήσουν ανθρώπους που θα τους βοηθήσουν, αλλά και ανθρώπους που τους μισούν αναίτια αν και πολλοί απ’ αυτούς είναι παιδιά προσφύγων. Αγαπώ τους πρόσφυγες με την ίδια φυσικότητα που αγαπώ τα περιστέρια και κάθε πλάσμα που χρειάζεται τη βοήθειά μου, με τον τρόπο που ο Οδυσσέας αγαπά την αναζήτηση και το ταξίδι, με τον τρόπο που νοσταλγεί ο Οδυσσέας την Ιθάκη.
Βιογραφικό του συγγραφέα
Ο Νικόλαος Σουβατζής γεννήθηκε στις 28/03/1977, είναι άγαμος και ζει στον Πειραιά.
Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Αρθρογραφεί και εργάζεται στο τμήμα διαφήμισης στις ομογενειακές εφημερίδες Ταχυδρόμος και Αλήθεια και στο περιοδικό Πολίτες. Κάνει και ιδιαίτερα μαθήματα ελληνικών και γερμανικών.
Εργογραφία
Αναχώρηση, συλλογή διηγημάτων 2014
Χειμερινή ισημερία, ποιητική συλλογή 2016
e-mail: parodos77@hushmail.com