«Κάθε βιβλίο διαγωνίζεται στον λογισμό και στην ψυχή των αναγνωστών.»

Την Δευτέρα 16 Απριλίου στην Art Gallery (8μμ) της Αλεξανδρούπολης το βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης  – Φωτεινή Σκαρλακιδου και οι εκδόσεις «Ψυχογιός» θα πραγματοποιήσουν εκδήλωση παρουσίασης του νέου βιβλίου του συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου «γινάτι, ο σοφός της λίμνης». Ο συγγραφέας θα μιλήσει με το κοινό και θα υπογράψει αντίτυπά του.

Θα ακολουθήσει μουσικό αφιέρωμα με τα τραγούδια που έχει γράψει ο συγγραφέας.

Με αφορμή την παρουσίαση του νέου του βιβλίου, ο κ. Καλπούζος μίλησε στη ΓΝΩΜΗ για τη δουλεια και το έργο του.

Γιατί επιλέξατε να διαδραματίζεται στα Γιάννενα η μυθοπλασία του νέου σας βιβλίου;

Με απασχολούσε από χρόνια το ζήτημα της ταυτότητας του Έλληνα. Ποιος δικαιούται να ονομάζεται Έλληνας, ποιος το αξίζει και τι θα έπρεπε να οραματίζεται. Να το προσεγγίσω μέσα από μια μυθοπλασία η οποία θα μου έδινε τη δυνατότητα να ψηλαφίσω τις πάμπολλες πτυχές του, σε συνάφεια με την ανθρωπιά. Επίσης, με ενδιέφερε να μιλήσω για το γινάτι που ως ξεροκεφαλιά, μίσος, θυμός, φθόνος, ζήλια και εκδικητικότητα καταδυναστεύει ποικιλοτρόπως τη ζωή μας, ενώ, αντίθετα, μας δίνει φτερά ως δημιουργικό και γόνιμο πείσμα. Τα Γιάννενα, με το πολυποίκιλο ανθρωπογεωγραφικό τους περιβάλλον, αποτελούσαν ιδανική περιοχή για να ξεδιπλώσω τα παραπάνω θέματα. Κατοικούσαν τότε εκεί Έλληνες, Εβραίοι, μουσουλμάνοι με τουρκική εθνική συνείδηση, καίτοι εξισλαμισμένοι Έλληνες στην πλειονότητά τους, και αργότερα ήρθαν να προστεθούν στον τοπικό πληθυσμό Μικρασιάτες, Πόντιοι και Καππαδόκες, ελληνόφωνοι και ορισμένοι τουρκόφωνοι, ενώ προέκυψαν και ζητήματα με μια μερίδα Βλάχων η οποία παρασύρθηκε από την προπαγάνδα της Ρουμανίας και της Ιταλίας και επιχείρησαν να ιδρύσουν το λεγόμενο Πριγκιπάτο της Πίνδου.

 Μιλήστε μας λίγο για το «γινάτι, ο σοφός της λίμνης».

Ο Ζώτος και η Τουρκογιαννιώτισσα Χαβαή, με την τρικυμιώδη ερωτική τους σχέση, ο αινιγματικός και σοφός βαρκάρης σιορ Δονάτος, μια γυναίκα-αράχνη, ο σατανικός εμπειρικός γιατρός Μαργαζής, ο τυχοδιώκτης παπα-Λέρας και άλλα πρόσωπα μπλέκονται στο γαϊτανάκι που υψώνει ως μιαρή ή ευλογημένη έκρηξη το γινάτι με αφορμή έναν φόνο, μια αυτοκτονία, τον φόβο της αντεκδίκησης, την καταφρόνια της κοινωνίας, τη θρησκεία, τον πλούτο, τη φτώχια, τη ζήλιακαι τον διάβολο ή τον άγγελο που κρύβει καθένας μέσα του.

Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές πορεύονται στα χρόνια της ιταλικής κατοχής των Ιωαννίνων του 1917∙ της εξόρυξης πετρελαίου στη Δραγοψά (όπου επιχειρούνται ξανά έρευνες από το 2015)∙ της εκστρατείας στη Μικρά Ασία∙ της προσφυγιάς Μικρασιατών και Ποντίων, αλλά και των Τουρκογιαννιωτών∙ του διχασμού των Ελλήνων σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς∙ και της μάστιγας της ληστοκρατίας στην Ήπειρο, καθώς λυμαίνονταν τότε  την ύπαιθρο διαβόητοι λήσταρχοι με πολυμελείς συμμορίες.

Οι ήρωες ακολουθούν τα βήματα Εβραίων, Βλάχων, Σαρακατσάνων και όσων Τουρκογιαννιωτών δεν ανταλλάχθηκαν ως αλβανικής καταγωγής ή χατιρικά, και γενικότερα την ταραγμένη χρονική περίοδο πριν από το 1922 και κατά την πρώτη δεκαετία του Μεσοπολέμου με στρατιωτικά κινήματα, επαναστάσεις και κυβερνήσεις επί κυβερνήσεων.

Στο υπόστρωμα της μυθοπλασίας αναπαριστάνεται ολόκληρη εκείνη η εποχή (1917-1929) και προκύπτουν, μέσα από τη δράση των ηρώων, οι νοοτροπίες, οι συμπεριφορές, τα ήθη, η μόδα, κατάρες, ευχές, μάγια και τόσα άλλα.

Συγχρόνως το βιβλίο πραγματεύεται κοινωνικά, διαχρονικά και πανανθρώπινα ζητήματα όπως η συνύπαρξη, οι πολυσχιδείς εκφάνσεις της ψυχής, η αγριότητα που κρύβουμε εντός μας και μπορεί να μας μετατρέψει στον πόλεμο και σε άλλες περιστάσεις σε ανδρείους ή σιχαμερούς και, όπως προανέφερα, ασχολείται εκτεταμένα με το γινάτι και με το ποιος δικαιούται να ονομάζεται Έλληνας.

Στο μυθιστόρημα συνυφαίνονται το ερωτικό στοιχείο, το μυστήριο, η περιπέτεια, το αναπάντεχο, το άγριο και το ήμερο, οι έντονα συγκινητικές στιγμές και πάμπολλοι ανθρώπινοι χαρακτήρες, με τα πάθη, τις προσδοκίες, τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους, ενώ υπόσχεται μέσω της αναπαραστατικής δύναμης της γλώσσας την αναγνωστική ευφορία.

Ο σιορ Δονάτος αποτελεί τον ήρωα που χρησιμοποιείτε ως μεταφορέα των σκέψεών σας;

Έως ένα βαθμό, ναι. Ωστόσο έχει την αυτονομία του και τα δικά του βιώματα, τα οποία ο συγγραφέας πασχίζει να ερμηνεύσει και παράλληλα να στοχαστεί πώς θα αντιδρούσε εάν βρισκόταν στη θέση του ή πώς θα ήθελε να αντιδράσει. Επί της ουσίας πρόκειται για αμάλγαμα ενός μυθοπλαστικού ήρωα με ιδία βούληση και συνάμα το alterego του γράφοντος, χωρίς να είναι ευδιάκριτο τι ανήκει σε ποιον. Ο «σοφός της λίμνης» αρπάζει από το μανίκι τον συγγραφέα και πολλές φορές εκείνος, παρότι προσπαθεί, αντί να τον καθοδηγήσει καθοδηγείται από τον ήρωά του.

Σας απασχολούν συνήθως άγνωστες πτυχές της ιστορίας μας. Ποια δική σας ανάγκη κρύβεται πίσω από αυτή την επιλογή;

Να μάθω, να γοητευτώ πρώτος εγώ από την περιπλάνηση σε παλιές εποχές κι ύστερα να τα μεταφέρω συμπυκνωμένα και ξεδιαλυμένα στους αναγνώστες. Θέλω και να ανακαλύψω από τι είμαστε κτισμένοι, καθώς κουβαλάμε, συνειδητά και κυρίως ασυνείδητα ή τουλάχιστον χωρίς να το ερευνούμε, νοοτροπίες, παθογένειες, προτερήματα ή ελαττώματα, συμπεριφορές, μυθεύματα, συνήθειες, λέξεις ή έννοιες κώδικες και χίλια δυο διά μέσου της προφορικής διδαχής από γενεά σε γενεά. Αυτή καθορίζει δυναμικά την οντότητά μας και τις αντιδράσεις μας. Είτε το γνωρίζουμε είτε όχι πατάμε σε αχνάρια και ζωγραφίζεται η ψυχή μας από τον Έλληνα του 1940, του 1921, του 1912, του 1821 και πάει το ράμμα πολύ πίσω στα χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για όσους λαούς μας μπόλιασαν θετικά ή αρνητικά. Μ’ ενδιαφέρει και ο Ελληνισμός στις διαφόρους χρονικές περιόδους, και ο άνθρωπος γενικότερα, μια και κτίζουμε συνεχώς έναν νέο Έλληνα. Τι χάσαμε, τι μπορεί να ανακτηθεί, τι καλό ή κακό προσθέσαμε.

Πόσο δύσκολη ήταν η συλλογή των πραγματολογικών στοιχείων για το «γινάτι»;

Πέρα από εκατοντάδες βιβλία τα οποία μελέτησα (ιστορικά, λαογραφικά, θρησκευτικά, αρχιτεκτονικής, περιηγητών, πολεμικές εκθέσεις κλπ), διάβασα όλα τα φύλλα των τοπικών εφημερίδων από το 1913 μέχρι το 1935, ενώ ανέτρεχα και σε Αθηναϊκά ή γειτονικών τόπων. Σε σελίδες, τεραστίου μεγέθους, ανέρχονται περί τις δεκαοκτώ χιλιάδες. Εκεί έπρεπε να αναζητώ τη λεπτομέρεια, ό,τι θα μου έδινε πληροφορίες προκειμένου να ανασυνθέσω μια εποχή που δεν υπάρχει πια, και να αποδελτιώνω. Αυτό το κομμάτι της έρευνας ήταν και το πιο κοπιώδες, εξουθενωτικό θα έλεγα.

Η συγγραφική παραγωγή σας είναι πολύ πλούσια. Πώς γεννιέται μια ιστορία, ένα βιβλίο;

Μέσα από τη φαντασία, την παρατήρηση, την ανάλυση του έσω και του έξω κόσμου, τη συνεχή άσκηση και μαθητεία και τη σκληρή δουλειά. Πρέπει να διαθέτει κανείς το τάλαντο να ζυμώνει τον λόγο, να πλάθει εικόνες, να κτίζει χαρακτήρες, να ζωντανεύει τα διάφορα στιγμιότυπα και τις καταστάσεις και, βεβαίως, να στοχάζεται. Όμως και πάλι δεν αρκούν. Ούτε είναι δυνατόν να εξηγηθεί ο ακριβής τρόπος. Γιατί πολλές φορές έρχεται ένα Θείο χέρι, αυτό της έμπνευσης, σε ακουμπά και γεννιούνται πράγματα παντελώς απροσδόκητα.

Και πώς γίνεται επιτυχία μάλιστα σε μια εποχή κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και πνευματικής;

Δεν υπάρχει συνταγή επιτυχίας. Βοηθά η εμπειρία και η κοπιαστική εργασία, όπως και το αξιόλογο των προηγούμενων έργων ενός συγγραφέα. Ωστόσο, δε διασφαλίζουν το αποτέλεσμα. Κάθε βιβλίο διαγωνίζεται στον λογισμό και στην ψυχή των αναγνωστών. Κάποια βιβλία έχουν και κάτι μαγικό, μη ερμηνεύσιμο ή, σε κάθε περίπτωση, μη προβλεπόμενο με σιγουριά κατά τη συγγραφή ή και πριν από την κυκλοφορία τους. Όσον αφορά την οικονομική κρίση, μάλλον ευνοεί την αναγνωσιμότητα, ανεξάρτητα από τις πωλήσεις. Η, δε, πνευματική κρίση δεν αποτελεί φαινόμενο μόνο των ημερών μας. Αντιθέτως, φτάσαμε στη σημερινή κατάντια επειδή προϋπήρχε. Όσα βιώνουμε είναι απότοκο των χρόνιων παθογενειών της ελληνικής κοινωνίας. Κι όσο αυτό δεν το κατανοούμε, τόσο θα συνεχίσουμε να βουλιάζουμε.

0 Σχόλιο

Αφήστε ένα σχόλιο

Δικαιούχος ονόματος τομέα (domain name)
Ε. ΛΑΣΚΑΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΝΩΜΗ
ΑΦΜ: 082164919
ΔΟΥ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

Ιδιοκτήτης: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Νόμιμος εκπρόσωπος: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής σύνταξης: Γιώργος Πανταζίδης
Διαχειριστής: Λασκαράκης Εμμανουήλ

Η ΓΝΩΜΗ - Καθημερινή Εφημερίδα της Θράκης

Τέρμα Αγίου Δημητρίου, Αλεξανδρούπολη

Τηλ 25510 24222, 29888

Fax : 25510 80606

email :  gnomi@gnomionline.gr

              Μέλος του