Η σύνδεση των αρχαιοελληνικών αρχέτυπων με το χριστιανικό Πάσχα

[mks_dropcap style=”letter” size=”78″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]Τ[/mks_dropcap]ο Πάσχα ή “Πεσάχ” στα εβραϊκά, σημαίνει μεταφορικά διάβαση και παραπέμπει στο πέρασμα τους από την Ερυθρά θάλασσα, καθώς και την απελευθέρωση τους από τους Αιγυπτίους. Οι Αιγύπτιοι την ημέρα αυτή αντίστοιχα γιόρταζαν τη διάβαση του ήλιου από τον ισημερινό, την εαρινή δηλαδή ισημερία και μαζί της τον ερχομό της άνοιξης. Εξ αυτού, επειδή οι πρώτοι χριστιανοί ήταν εβραϊκής καταγωγής και λόγο της συμβολικής διάβασης του Χριστού από τον θάνατο στην ζωή, με απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια, το 325 μ.Χ., δόθηκε το όνομα Πάσχα και ορίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά από την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.

Θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες εορτές της χριστιανοσύνης και του νεοελληνικού κράτους γιατί δεν συμβολίζει μόνο τον θάνατο και την Ανάσταση του ενσαρκωμένου Λόγου κατά την παράδοση, αλλά συνδέθηκε με την διάβαση και την ανάσταση των Ελλήνων από τον Οθωμανικό ζυγό.

Την Μεγάλη Πέμπτη το βάψιμο των αυγών συμβολίζει το αίμα του Χριστού και το τσούγκρισμα των αυγών την Κυριακή της Αναστάσεως το σπάσιμο του πανάγιου τάφου και την Ανάσταση.

Από την αρχαιότητα το αυγό αναπαρίσταται ως σύμβολο της γονιμότητας και της αιωνιότητας. Η εαρινή ισημερία γιορταζόταν από τους Ρωμαίους με μια παρέλαση γυναικών ενδεδυμένων στα λευκά, που έφεραν ένα αυγό προς τιμήν της αγροτικής θεότητας του θερισμού, της Δήμητρας.

Στη θεογονία των ορφικών, εκτός από το χάος, μία ακόμη από τις πρωταρχικές δυνάμεις είναι και ο χρόνος ο οποίος δημιουργεί μέσα στον αιθέρα το κοσμικό αυγό στο οποίο εκκολάφθηκε ο «Φάνης ή ο χρυσόπτερος Έρως». Οι Ορφικοί έλεγαν ότι ο Φάνης κατέχει όλα τα πεδία του κόσμου. Έχει το κεφάλι του στον ουρανό και τα πόδια στην γη, καθώς και τα χέρια ανοιχτά για να καταλαμβάνουν τα σημεία του ορίζοντα, μία ευρύτητα η οποία συμβολίζεται διά του σταυρικού σχήματος.

Την ημέρα της Μεγάλης Πέμπτης σε πολλά μέρη της Ελλάδας συνηθίζεται επίσης οι γυναίκες να ζυμώνουν τσουρέκια, το φούσκωμα της ζύμης συμβολίζει την μετάλλαξη, το πέρασμα σε μία άλλη κατάσταση, από τον θάνατο στην Ανάσταση. Ενώ το βράδυ στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια και την επομένη ο κόσμος περνάει χαιρετώντας τον.

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, ως κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η περιφορά του επιταφίου. Αναμφίβολα πρόκειται για την μεγαλύτερη προσέλευση κόσμου στις εκκλησίες. Είναι η ημέρα των Παθών κατά την οποία έχει τελεστεί η δίκη, η σταυρική πορεία στον Γολγοθά και η Σταύρωση.

Κατά τον ιστορικό – ερευνητή Ταίηλορ, στην Αθήνα ο θάνατος η ταφή και η ανάσταση του Προμηθέα παρουσιάζονταν ως παράσταση 500 χρόνια πριν από την εμφάνιση του Χριστού. Αντίστοιχα ο Ορφέας, ο οποίος κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες, αποτελεί Ελληνικό αρχέτυπο εσταυρομένου, διότι κατά μία άλλη εκδοχή του μύθου σταυρώθηκε. Στο μουσείο του Βερολίνου εκτίθεται ένα ερυθρόμορφο αγγείο μικρού μεγέθους του 2ου αιώνα μ.Χ., στο οποίο εικονίζεται ο εσταυρομένος Ορφέας με την επιγραφή «ΟΡΦΕΟΣ ΒΑΚΚΙΚΟΣ».

Στην αρχαιότητα την αντίστοιχη ημέρα με την Μεγάλη Παρασκευή οι κοπέλες στόλιζαν τον επιτάφιο του Αδώνιδος και την νύχτα τον περιέφεραν  κρατώντας αναμμένες λαμπάδες. Ο Άδωνης κατά τον μύθο ήταν ο ωραίος νεαρός εραστής της Αφροδίτης και η μέρα που τιμάτε η θεά είναι η Παρασκευή (Afrodite – Afroday – Friday). Στα Αδώνια οι γυναίκες θρηνούσαν για το θάνατό του, αλλά επίσης γιόρταζαν την επερχόμενη ανάστασή του.

Οι στίχοι του Ορφικού Ύμνου «Ιμερόνους Κύπριδος γλυκερόν θάλος, έρνος έρωτος» μετατρέπονται σε «Ω γλυκύ μου έαρ γλυκύτατον μου τέκνον».

Κατά μία εκδοχή του μύθου, ο Κινύρας, ο οποίος  ήταν ιερέας και βασιλιάς στην Κύπρο, παραπλανήθηκε και συνευρέθηκε με την κόρη του Σμύρνα την οποία κυνήγησε να σκοτώσει. Η θεά Αφροδίτη παρενέβη και μεταμόρφωσε την Σμύρνα στο ομώνυμο φυτό από τον κορμό της οποίας, μετά το χτύπημα από το σπαθί του πατέρα της, ξεπετάχτηκε ο Άδωνης. Η θεά μετέφερε τον Άδωνη στον κάτω κόσμο της Περσεφόνης η οποία αρνήθηκε να τον παραδώσει στην Αφροδίτη όταν μεγάλωσε. Η διαμάχη των δύο Θεών είχε ως τελικό αποτέλεσμα ο Άδωνις να μένει το ένα τρίτο του χρόνου στον Κάτω Κόσμο με την Περσεφόνη και τα άλλα δύο τρίτα του χρόνου να μένει στον Επάνω Κόσμο με την Αφροδίτη. Εξάλλου και στη φύση ο θάνατος ακολουθείται από την αναγέννηση, μέσα από την εναλλαγή των εποχών.

Κατά την Ελληνική κοσμοαντίληψη η περιοδικότητα είναι ο νόμος του κυκλικού γίγνεσθαι. Ο νόμος της αιώνιας επανακύκλωσης, στον οποίο υπακούει και ο χρόνος, ισχύει από την περιοδικότητα των εποχών και του έτους μέχρι την διαστολή και συστολή του σύμπαντος. Από τους βιολογικούς κύκλους των όντων μέχρι τους κύκλους των πολιτισμών .

Μάλιστα κατά τα Διονυσιακά Μυστήρια στους Δελφούς, ο Διόνυσος ως «πάσχων θεός» κατά τους τρεις χειμερινούς μήνες κατέβαινε στην γη και επανέρχονταν την Άνοιξη. Κοντά στο Μαντείο των Δελφών υπήρχε ο τάφος του Διονύσου στον οποίο οι γυναίκες, που αποτελούσαν την βακχική πομπή, οι λεγόμενες Θυϊάδες, μετέβαιναν για να κάνουν θυσία και να γιορτάσουν την Ανάσταση του θεού. Την ίδια τελετή τελούσαν και στις κορυφές του Παρνασσού κατά την νύχτα με αναμμένες λαμπάδες.

Στο αρχαιοααιγυπτιακό πάνθεον τα Διονυσιακή δρώμενα ταυτιζόταν με τη λατρεία του Όσιρι συζύγου της Ίσιδας, ο οποίος εξομοιώθηκε με πολλές θεότητες του ελληνικού πάνθεου και κυρίως με τον Διόνυσο και τον Άδη. Ο Όσιρις ήταν αρχικά θεός της βλάστησης που πέθαινε κατά την χειμερινή περίοδο, αλλά αναγεννιόταν την άνοιξη.  Εξάλλου στα Αιγυπτιακά μυστήρια ο Σταυρός συμβόλιζε κατά μία έννοια την ένωση Ουρανού και Γης, την Αθανασία, αλλά και την μέλλουσα ζωή και αναπαριστούσε την ένωση της Ίσιδος με τον Όσιρι.

Η χριστιανική παράδοση θέλει τους πιστούς να ετοιμάζουν τις σούβλες για το ψήσιμο του οβελία την Κυριακή της Αναστάσεως, όπου οι χριστιανοί μετά το τέλος της λειτουργίας μεταφέρουν το Άγιο Φως στα σπίτια τους και το διατηρούν κατά το έθιμο άσβεστο για σαράντα ημέρες.

Κατ’ αντιστοιχία όταν η Λυτώ γέννησε την Άρτεμη και τον Απόλλωνα, μετά από την συνεύρεσή της με τον Δία, οι Δήλιοι ανάβανε τους πυρσούς της ημέρας και την νύχτας. Αυτό το φως μετέφεραν με πλοίο και στις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις στα σπίτια τους οι πιστοί κάθε χρόνο. Στην αρχαιότητα η μεταφορά του φωτός από την Δήλο είχε την ίδια σημασία που έχει σήμερα και το φως των Ιεροσολύμων.

0 Σχόλιο

Αφήστε ένα σχόλιο

Δικαιούχος ονόματος τομέα (domain name)
Ε. ΛΑΣΚΑΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΝΩΜΗ
ΑΦΜ: 082164919
ΔΟΥ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

Ιδιοκτήτης: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Νόμιμος εκπρόσωπος: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής σύνταξης: Γιώργος Πανταζίδης
Διαχειριστής: Λασκαράκης Εμμανουήλ

Η ΓΝΩΜΗ - Καθημερινή Εφημερίδα της Θράκης

Τέρμα Αγίου Δημητρίου, Αλεξανδρούπολη

Τηλ 25510 24222, 29888

Fax : 25510 80606

email :  gnomi@gnomionline.gr

              Μέλος του