Όταν ήμουν φοιτητής στο Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης, ο καθηγητής μας της Οδοποιίας μας μιλούσε με ενθουσιασμό για ένα όραμα που είχε: Να κατασκευασθεί η Νέα Εγνατία οδός, στα χνάρια του παλαιότερου δρόμου του κόσμου, με την ιστορία των 2.500 χρόνων. Του δρόμου που ένωνε την Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη, δηλαδή τη Δύση με την Ανατολή.
Όταν κατασκευαστεί η σύγχρονη Εγνατία, μας έλεγε ο μακαρίτης Σκοπετέας, η Ελλάδα θα είναι σαν να ανοίγει τα χέρια της και να συνδέει την Θεσσαλονίκη με την αποκομμένη Ήπειρο και την Θράκη, αλλά και την Ευρώπη με την Ασία. Θα αποκτήσει δηλαδή ένα οριζόντιο διεθνή οδικό άξονα και μια οριζόντια αναπτυξιακή διάσταση, που έλειπε από την χώρα.
Τριάντα χρόνια πέρασαν και στα μέσα της δεκαετίας του 90, άρχισε η κατασκευή του έργου, που τελείωσε με χίλιες δυσκολίες και με την, κατά κύριο λόγο, χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι όμως ένα εξαιρετικό έργο σε δυσμενείς εδαφικές και γεωλογικές συνθήκες, με πρωτοποριακή τεχνική και τεχνογνωσία .
Ας μη γελιόμαστε και ας μη ξεχνάμε. Η Εγνατία άλλαξε τη ζωή μας. Οι αποστάσεις σμίκρυναν, ο χρόνος για την διάνυσή τους έπεσε κάτω από το μισό. Τα ατυχήματα μειώθηκαν, η ταλαιπωρία των ταξιδιωτών στις στενές, ελικοειδείς και με κάκιστα γεωμετρικά χαρακτηριστικά χαράξεις, έδωσε την θέση της στην άνεση που προσφέρουν οι ασφαλείς, ταχείες και οικονομικές, από άποψη καυσίμων, διαδρομές ευρωπαϊκού τύπου.
Οι δώδεκα ώρες Αλεξανδρούπολης- Ιωαννίνων και η ανάβαση στην χιονισμένη Κατάρα ή στην Καστανιά (εφ’ όσον ήταν ανοικτές), μοιάζουν με μακρινό εφιάλτη, συγκρινόμενες με τις πέντε άνετες ώρες που χρειάζονται σήμερα για την ίδια διαδρομή.
Βέβαια ένας τέτοιος οδικός άξονας είναι ταυτόχρονα και ένα μεγάλο αναπτυξιακό έργο που αποσβήνει το κόστος κατασκευής του με τη χρήση του. Εκτός από την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών που μετακινούνται για προσωπικούς λόγους, υπάρχει η διακίνηση των επιχειρηματιών και των εμπόρων που κινούνται με ασφάλεια για τις ανάγκες των επιχειρήσεών τους ή μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους, εντός και εκτός Ελλάδας. Και δεν είναι μόνο οι Έλληνες. Τουρίστες και επιχειρηματίες, πολυεθνικές μεταφορικές εταιρείες, επιλέγουν τον άξονα αυτόν για να επισκεφτούν την χώρα μας ή να μεταφέρουν τα προϊόντα τους στην Ευρώπη ή στην Ασία, κάνοντας χρήση και των λιμανιών επί της Εγνατίας, ως κόμβων συνδυασμένων μεταφορών.
Πρόσφατα ένα καινοτόμο σχέδιο, μια χωρική επένδυση 80.000.000 ευρώ εγκρίθηκε για την αξιοποίηση της Εγνατίας οδού, στον πολιτιστικό και τουριστικό τομέα, με την υλοποίηση της Πολιτιστικής Διαδρομής στα χνάρια της αρχαίας Εγνατίας Οδού, που συνδέει ιστορικά γεγονότα, πρόσωπα και μνημεία όλων των ιστορικών περιόδων. Ένα σχέδιο που θα αποδώσει εισόδημα και θέσεις εργασίας σε εκατοντάδες επιχειρήσεις της περιοχής μας.
Η Εγνατία λοιπόν πρέπει να παραμείνει ανοικτή και ανταγωνιστική . Εκτός από τον εξορθολογισμό των διοδίων χρειάζεται να εξοπλισθεί με όλες τις σύγχρονες υποδομές για την ανταγωνιστικότητά της. Χρειάζεται σταθμούς ανάπαυσης, ανεφοδιασμού σε καύσιμα και οδικής βοήθειας. Χρειάζεται συνδέσεις με τα λιμάνια, τα τρένα και τα αεροδρόμια. Χρειάζεται τελωνεία άνετα και οργανωμένα, αντίστοιχης δυναμικότητας με την εμπορευματική και επιβατική κίνηση από το εξωτερικό. Χρειάζεται συντήρηση του οδοστρώματος για να είναι πάντα ασφαλής, χρειάζεται επαρκή ηλεκτροφωτισμό, χρειάζεται προσωπικό, μηχανικούς, εργάτες και οχήματα για την επίβλεψή της, την επέμβαση σε βλάβες, την περιποίηση του πρασίνου, των χώρων στάθμευσης, των τουαλετών.
Για όλα αυτά πρέπει να υπάρχει η άγρυπνη ετοιμότητα της τοπικής κοινωνίας και των εκπροσώπων της. Διότι εάν η Εγνατία υποβαθμισθεί και μετατραπεί σε «προβληματική επιχείρηση», απλά θα «κλείσει» και θα επιστρέψουμε στα μονοπάτια των Σαπών, του Αιγείρου, του Τυμπάνου, του Παράδεισου, της Ρεντίνας, της Γερακαρούς κλπ. Δεν πιστεύω ότι κάποιος οδηγός θα προτιμούσε αυτή την χωρίς διόδια, εναλλακτική διαδρομή…
Όλα αυτά όμως σημαίνουν έσοδα. Και ένας οδικός άξονας, όπως κάθε επένδυση ζει από τους χρήστες του. Και χρήστες είναι όσοι τον διασχίζουν. Τα διόδια θεσπίστηκαν ως ένα δίκαιο μέτρο φορολόγησης όσων χρησιμοποιούν τους οδικούς άξονες, διότι εάν τα χρήματα για όλα τα παραπάνω τα κατέβαλε το κράτος, θα επιβαρύνονταν και όσοι ουδέποτε ή ελάχιστα τον χρησιμοποιούν, ενώ θα απαλλάσσονταν όσοι τον χρησιμοποιούν επαγγελματικά και κερδίζουν από την Εγνατία, Έλληνες και ξένοι.
Στην περίπτωση μάλιστα της χώρας μας με το πτωχυμένο και καταχρεωμένο κράτος, η μόνη εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης της Εγνατίας είναι η φορολόγηση όλων των πολιτών ή η μείωση των συντάξεων των ανθρώπων που ουδέποτε θα διασχίσουν την Εγνατία.
Συμφωνώ βέβαια με τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό της είσπραξης των διοδίων, κάτι που ήδη συμβαίνει στην γειτονική Τουρκία. Η αναλογική , με βάση τα διανυθέντα χιλιόμετρα είναι η πιο δίκαια επιβάρυνση, όπως επίσης και η χορήγηση καρτών μειωμένης χρέωσης για όσους, λόγω ιδιαίτερων συνθηκών κατοικίας και εργασίας, χρησιμοποιούν καθημερινά και για λίγα χιλιόμετρα την Εγνατία.
Τέλος θα ήθελα να επισημάνω την ατολμία (και την ανεπάρκεια;) των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ να στηρίξουν με επιχειρήματα την λειτουργία της Εγνατίας και την ορθολογική πληρωμή των διοδίων. Είναι λογικό. Όταν μια ζωή οι ίδιοι και ο αρχηγός τους στήριζαν το κίνημα «δεν πληρώνω», πώς να πεις τώρα «οδήγα και πλήρωνε».