Σαρωτικές νέες εξουσίες για τον Ερντογάν που επικράτησε οριακά..
Συντριπτικό το ΟΧΙ από τους Τούρκους που ζουν στην Ελλάδα, στην Ανατ. Θράκη, σε Αγκυρα, Κωνσυταντινούπολη και στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Σε θρίλερ εξελίχθηκε η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία, μετά το δημοψήφισμα της Κυριακής που αναμένεται να αλλάξει άρδην το τουρκικό κράτος. Το αποτέλεσμα αφήνει τη χώρα βαθιά διχασμένη και προκαλεί παγωμάρα στο στρατόπεδο του Ερντογάν. Εντυπωσιακά τα ποσοστά του ΟΧΙ στα μεγάλα αστικά κέντρα της γείτονος, αλλά και από τους Τούρκους που μένουν στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το ΝΑΙ έλαβε 51,4%, ενώ το ΟΧΙ 48,6%. Με τη νίκη του αυτή, ο Ερντογάν αποκτά σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του προέδρου. Το αξίωμα του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.
Από τους σχεδόν 50 εκατ. ψηφοφόρους που προσήλθαν στις κάλπες το 51,4% εμφανίζεται να ψήφισε «ναι» και το 48,6% «όχι», με τη διαφορά μεταξύ τους να υπολογίζεται σε 1,2 εκατ. ψήφους. Περίπου 25,1 εκατ. ψηφοφόροι εμφανίζονται να τάχθηκαν υπέρ της αναθεώρησης του Συντάγματος έναντι 23,8 εκατ. κατά.
Μιλώντας το βράδυ της Κυριακής, ο Ερντογάν έσπευσε να διακηρύξει ότι ο τουρκικός λαός έλαβε μια «ιστορική απόφαση» που τώρα θα πρέπει «να γίνει σεβαστή» από όλους. Η τουρκική αντιπολίτευση, ωστόσο, έχει διαφορετική άποψη.
Εχασε όλες τις μεγάλες πόλεις και την Ανατ. Θράκη ο Ερντογάν
Το καθεστώς Ερντογάν εμφανίζεται να «χάνει» όλες τις μεγάλες πόλεις (Κωνσταντινούπολη, Αγκυρα, Σμύρνη, Αττάλεια κ.ά.). Εμφανίζεται επίσης να «χάνει»: τα Κατεχόμενα στην Κύπρο (όπου επικράτησε το «όχι» με ποσοστό περίπου 55%), την Ανατολική Θράκη αλλά και τη Νοτιοανατολική Τουρκία. Με άλλα λόγια, όλες εκείνες οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στα «εθνικιστικά μέτωπα» του Ερντογάν (προς την Ελλάδα αλλά και προς τη Συρία) εμφανίζονται να λένε «όχι» στα σχέδια του Τούρκου ηγέτη (σε ποσοστό που αγγίζει ή ξεπερνάει το 70%), πράγμα που θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως μήνυμα κατά της έντασης με τους γείτονες. Η ανεπτυγμένη Τουρκία γυρνάει την πλάτη της στον Ερντογάν, χωρίς ωστόσο να διαμορφώνει ένα αρραγές μέτωπο απέναντι στον «σουλτάνο», πράγμα που αποτελεί και τη μεγαλύτερη αδυναμία της σε αντιπολιτευτικό επίπεδο. Η υποβαθμισμένη τουρκική ενδοχώρα, ωστόσο, από την άλλη, λέει «ναι».
Μετράει πληγές ο «σουλτάνος»
Ο εκλογικός χάρτης των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος «μιλάει» από μόνος του… Η Τουρκία είναι βαθύτατα διχασμένη, όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά. Οι πολίτες των μεγάλων πόλεων, που συνήθως είναι και πιο μορφωμένοι, είπαν «όχι» στον σουλτάνο. Το ίδιο είπαν και οι πόλεις στα παράλια της χώρας.
| «Ναι» στην συνταγματική αναθεώρηση είπε η ενδοχώρα, όπου κατοικούν οι φτωχότεροι πολίτες της χώρας. |
«Όχι» είπε στον Ερντογάν και η Κωνσταντινούπολη, το οικονομικό και κοινωνικό κέντρο της Τουρκίας. Η ήττα αυτή είναι ιδιαίτερα συμβολική, καθώς η Κωνσταντινούπολη είναι η πόλη όπου ο Τούρκος πρόεδρος έκανε τα πρώτα του πολιτικά βήματα ως δήμαρχος. Ενδεικτικό είναι ότι ο Ερντογάν έχει να υποστεί ήττα στην πόλη από το 2002. Το «όχι» επικράτησε και στην Άγκυρα, στην Σμύρνη και στην Αττάλεια.
Το δημοψήφισμα σε αριθμούς
Στο 85,46% έφτασε η συμμετοχή στο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές αλλαγές στην Τουρκία, ποσοστό 1,94% χαμηλότερο από τη συμμετοχή στις τελευταίες εκλογές, που ήταν οι Βουλευτικές της 1ης Νοεμβρίου 2015.
Η συμμετοχή στις κάλπες του εξωτερικού ανήλθε μόλις στο 46,95%. Οι απόδημοι Τούρκοι που κατοικούν στην Ελλάδα, τάχθηκαν συντριπτικά κατά της συνταγματικής αλλαγής που προωθεί ο Ταγίπ Ερντογάν.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι απόδημοι Τούρκοι στην Ελλάδα ψήφισαν:
-
«ΟΧΙ» 76,75%
-
«ΝΑΙ» 23,25%.
Το ΝΑΙ επικράτησε με το υψηλό ποσοστό του 93,9% στον Λίβανο, στην Ιορδανία ήταν 75,9%, το 73,2% έφτασε το ΝΑΙ στην Αυστρία, στο 70,9% στην Ολλανδία (σ.σ. και στις δυο χώρες υπήρξε έντονο αντι-τουρκικό κλίμα) και το 63,1% στη Γερμανία όπου ζουν οι περισσότεροι Τούρκοι υπήκοοι στο εξωτερικό. Ψηλά ποσοστά συγκέντρωσε το ΝΑΙ στις μακρινές Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία με 58,2% και 82,3% αντίστοιχα. Το ΝΑΙ επικράτησε επίσης στη Σαουδική Αραβία και την Ταϊλάνδη, χώρες με βαθιά ισλαμική προσέγγιση.
Το ΟΧΙ επικράτησε με 87,5% στην Τσεχία, με 86,7% στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με 86,7% στην Ισπανία, με 86,4% στο Μπαχρέιν, με 79,7% στη Ηνωμένο Βασίλειο. Να σημειωθεί ότι σε 15 από τις 24 χώρες της Ευρώπης όπου στήθηκαν κάλπες, επικράτησε το ΟΧΙ. Το ΟΧΙ επικράτησε με υψηλά ποσοστά και στις ΗΠΑ και Ρωσία όπου ζουν Τούρκοι, όχι όμως πολλοί σε αριθμό, 83,8% και 74% αντίστοιχα.
Με βάση τα αποτελέσματα ανά νομό στην Τουρκία, σύμφωνα με τον «Φιλελεύθερο» οι 10 πρώτοι νομοί με το μεγαλύτερο ποσοστό του ΝΑΙ είναι: Μπαϊμπούρτ (Bayburt) όπου το “ναι” έσπασε ρεκόρ με 81,70%, Ριζούντα, 75,55%, Άκσαραϊ 75,49%, Γκιουμούσχανε 75,16%, Ερζουρούμ 74,48%, Γιοζγκάτ 74,27%, Καχραμάνμαρας 73,96%, Τσιάνκιρι 73,46%, Ικόνιο 72,88% και Μπινγκιόλ 72,57%.
Οι 10 νομοί με το μεγαλύτερο ποσοστό του ΟΧΙ είναι οι περιοχές των Κούρδων: Τούντζελι 80,41%, Σιρνάκ 71,70%, Ντιγιάρμπακιρ 67,59%, Χάκαρι 67,58%, Ιγντίρ 65,20%, οι νομοί της τουρκικής Θράκης: Κιρκλαρελί 71,33%, Εντίρνε (Αδριανούπολη) 70,49% και οι νομοί των παραθαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο και την νοτιοανατολική Τουρκία: Μούγλα 69,30%, Σμύρνη 68,80% και Αϊδίνιο 64,30%.
Καταπέλτης η έκθεση ευρωπαίων παρατηρητών
Εντωμεταξύ, σάλο έχει προκαλέσει το πόρισμα των παρατηρητών του Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο υπογραμμίζει πως οι εκλογικές ατασθαλίες που παρατηρήθηκαν στο τουρκικό δημοψήφισμα θα μπορούσαν να έχουν μεταβάλει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Το δημοψήφισμα στην Τουρκία δεν ανταποκρίθηκε στα κριτήρια που έχει ορίσει το Συμβούλιο της Ευρώπης, δήλωσε σήμερα, Δευτέρα, αντιπροσωπεία της αποστολής παρατηρητών του ευρωπαϊκού οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάνοντας λόγο για ανεπαρκές νομικό πλαίσιο και αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.
Μιλώντας στο ραδιοφωνικό δίκτυο ORF, ο Αλεφ Κόρουν, αυστριακός βουλευτής, μέλος της αποστολής παρατηρητών, τόνισε πως «υπάρχουν υποψίες ότι περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια ψήφοι χειραγωγήθηκαν. Πρόκειται για το γεγονός ότι ο (εκλογικός) νόμος επιτρέπει μόνο επίσημους φακέλους. Ωστόσο, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο αποφάσισε, αντίθετα από τον νόμο, ότι φάκελοι χωρίς επίσημη σφραγίδα θα γίνουν δεκτοί», εξήγησε ο Κόρουν.
«Η νοοτροπία των σταυροφόρων της Δύσης και εκείνοι που τους υπηρετούν εδώ στην πατρίδα επιτέθηκαν σε εμάς» τόνισε, ενώπιον υποστηρικτών του, ο Ταγίπ Ερντογάν, απαντώντας στις επικρίσεις των ευρωπαίων παρατηρητών για το δημοψήφισμα. Υπογράμμισε, δε, ότι η Τουρκία δεν έχει ανάγκη την ένταξη στην ΕΕ και στην ανάγκη θα κάνει δημοψήφισμα για να σταματήσουν οι ενταξιακές συνομιλίες.
Διαδηλώσεις κατά του «ναι» σε Κωνσταντινούπολη και άλλες πόλεις
Τουλάχιστον 3.000 άνθρωποι κατέκλυσαν τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης αργά το βράδυ της Δευτέρας για να διαμαρτυρηθούν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για τη συνταγματική αναθεώρηση και την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Ο ένας στο πλευρό του άλλου εναντίον του φασισμού» φώναζαν οι 2.000 διαδηλωτές που βγήκαν στους δρόμους του Καντικόι στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Η πορεία είχε κατεύθυνση προς τα κεντρικά γραφεία του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK).
Την ίδια ώρα τουλάχιστον 1.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στη συνοικία Μπεσίκτας, στην ευρωπαϊκή πλευρά. Οι διαδηλωτές κρατούσαν πλακάτ όπου αναγραφόταν το σύνθημα «έχουμε δίκιο, το “όχι” θα νικήσει». Κατά τη διάρκεια της πορείας τους, φώναζαν «το “όχι” δεν τελείωσε» και το «”όχι” επικράτησε», συνθήματα τα οποία είναι ευρέως διαδεδομένα στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης.
Στους δρόμους απ’ όπου περνούσαν οι διαδηλωτές, στα παράθυρα των κτιρίων, πολλοί χτυπούσαν κατσαρόλες και τηγάνια, ως ένδειξη αλληλεγγύης. Η παρουσία της αστυνομίας ήταν σε γενικές γραμμές διακριτική κατά τη διάρκεια αυτών των διαδηλώσεων, με τις δυνάμεις επιβολής του νόμου να παραμένουν ωστόσο σε εγρήγορση ενόψει του ενδεχομένου να ακουστούν συνθήματα που θα κρίνονταν υβριστικά προς τις τουρκικές αρχές.
Κινητοποιήσεις υπήρξαν και σε άλλες πόλεις σε ολόκληρη την χώρα. Τα τουρκικά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι 13 άνθρωποι συνελήφθησαν στην Αττάλεια, στη νότια Τουρκία.
Τρίμηνη παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία
Την τρίμηνη παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης αποφάσισε το τουρκικό υπουργικό συμβούλιο, όπως ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Δευτέρας ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης. Η παράταση θα τεθεί σε ισχύ από την Τετάρτη.
Πρόκειται για την τρίτη κατά σειρά παράταση του εν λόγω μέτρου μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου. Η απόφαση ελήφθη από το υπουργικό συμβούλιο έπειτα από τη σχετική σύσταση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλειας, δήλωσε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης τύπου που παραχώρησε στην Άγκυρα.
Τι προβλέπει η συνταγματική μεταρρύθμιση
Το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου και η οριακή επικράτηση του «Ναι» έδωσαν το πράσινο φως για τη συνταγματική μεταρρύθμιση που επιθυμούσε διακαώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τη διεύρυνση των εξουσιών του προέδρου, την κατάργηση του θώκου του πρωθυπουργού και την αύξηση του αριθμού των βουλευτών.
Διευρυμένες εξουσίες προέδρου
Βάσει τις συνταγματικής μεταρρύθμισης, ο πρόεδρος Ερντογάν θα συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, ορίζοντας ο ίδιος τους υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και έναν ή δύο αντιπροέδρους.
Ο θώκος του πρωθυπουργού καταργείται, ενώ βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, ο πρόεδρος θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μπορεί να επιλέγει άμεσα ή έμμεσα έξι μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK), το οποίο είναι αρμόδιο για να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς λειτουργούς. Το κοινοβούλιο θα επιλέγει τα υπόλοιπα επτά μέλη.
Τα στρατοδικεία, που έχουν στο παρελθόν καταδικάσει σε θάνατο πολλούς αξιωματούχους μεταξύ αυτών και ο πρώην πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές μετά το πραξικόπημα του 1960, θα απαγορευθούν πλην εξαιρέσεων.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Σύμφωνα με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η χώρα θα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μόνο σε περίπτωση «εξέγερσης ενάντια στην πατρίδα» ή όταν σημειώνονται «βίαιες ενέργειες που απειλούν το έθνος με διχασμό».
Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού θέσει σχετικό ερώτημα στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα μπορεί να την παρατείνει, να την αναστέλλει ή να περιορίζει τη διάρκειά της.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ για έξι μήνες, και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για ανώτατη περίοδο 4 μηνών κάθε φορά.
Αύξηση του αριθμού των βουλευτών
Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ το όριο ηλικίας του εκλέγεσθαι θα μειωθεί από τα 25 έτη που είναι τώρα στα 18. Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα κάθε πέντε χρόνια, έναντι τεσσάρων που ισχύει τώρα.
Το κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να μπορεί να καταρτίζει, να τροποποιεί και να καταργεί νόμους. Επίσης θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει προεδρικά διατάγματα για τους τομείς που αφορούν τις διευρυμένες εκτελεστικές του εξουσίες. Αντίθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους.
Αν ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διενεργηθεί έρευνα, όμως η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με διευρυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων.
Πρόεδρος ως το 2029;
Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης ορίζει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία των επόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Ο πρόεδρος εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και για δύο φορές το ανώτατο. Πλέον δεν θα είναι υποχρεωμένος να παύει τις σχέσεις του με το κόμμα του.
Ο Ερντογάν, 63 ετών, εκλέχθηκε πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 αφού διετέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας επί 12 χρόνια. Η τρέχουσα θητεία του ως πρόεδρος δεν θα προσμετράται όταν αλλάξει το σύστημα. Οπότε, ο Ερντογάν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μπορεί θεωρητικά να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029.