efhmerida1

«Γηράσκω αεί διδασκόμενος». Από τον Σόλωνα στον Ρουσσώ

[mks_dropcap style=”letter” size=”78″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]Ο[/mks_dropcap]Σόλων πριν ασχοληθεί με τα κοινά ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, ακόμη και με το εμπόριο ασχολήθηκε και το εμπόριο όχι μόνο το φυσικό, αλλά και με την ανταλλαγή ιδεών και γνώσεων. Δεν θεωρούσε ότι μόνο οι Έλληνες ξέρουνε τα πάντα, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες σοφοί της αρχαιότητας, οι οποίοι ωθούμενοι από μία βαθύτερη εσωτερική ανάγκη για γνώση, ταξίδευαν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, μη θεωρώντας ούτε μία στιγμή ότι δεν είχαν κάτι σημαντικό να πάρουν από κάθε άλλο λαό ή ότι είναι ο εκλεκτός λαός του θεού, όπως λένε κάποιοι άλλοι.

Εξάλλου ο Δημόκριτος έλεγε πως «του σοφού άνδρα κάθε γη είναι βατή, της αγαθής του ψυχής πατρίδα είναι ολόκληρος ο κόσμος» καθώς θεωρούσε  πως η ζωή στην ξενιτιά διδάσκει την αυτάρκεια.

Βέβαια υπήρχαν και Έλληνες σοφοί οι οποίοι δεν ταξίδεψαν έξω από τα όρια της γενέτειρας πόλης τους, όπως ο Έλληνας τραγικός ποιητής  Σοφοκλής. Θεωρούσαν όμως ότι ο άνθρωπος ακόμη και όταν γερνάει θα πρέπει να μαθαίνει από τις εμπειρίες της ζωής, διότι το γήρας από μόνο του δεν αρκεί για να κάνει κάποιον σοφό. Άλλωστε βλέπουμε καθημερινά ανθρώπους γύρω μας, οι οποίοι δεν έτυχε να έχουν έγκαιρη ή και καθόλου αγωγή και το μόνο που έχουν να επιδείξουν από τα χρόνια που πέρασαν από πάνω τους και δεν τους ανήκουν πια, είναι τα άσπρα τους μαλλιά.

Ο νεαρός εργένης στον «Ξένο» του Αλμπέρ Καμύ πλημυρισμένος από τις αναμνήσεις μιας ζωής που πλέον είναι παρελθόν είχε βρει τις πιο φτωχές και ασήμαντες χαρές του σε πράγματα που σχεδόν όλοι μας θεωρούμε δεδομένα, όπως τις μυρωδιές του καλοκαιριού, τη γειτονιά που αγαπούσε, ένα βραδινό ουρανό, το γέλιο και τα φουστάνια της φίλης του. Πόσοι άραγε μπορούμε να πούμε το ίδιο με την δική μας ζωή που πια δεν μας ανήκει;

Ο Σόλων ο οποίος αν και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια –από την γενιά του Πατέρα του, απόγονου του Βασιλιά της Αθήνας Κόδρου, ανήκε στο γένος των Μεντιδών, ενώ από την γενιά της μητέρας του, η οποία συγγένευε με τον Πεισίστρατο. μετέπειτα τύραννο της Αθήνας, ανήκε στο γένος των Νηλειδών-  δεν θεωρούσε τον εαυτό του σπουδαιότερο από τους άλλους και δη τους μη Έλληνες. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, στην Περσία, στους Χαλδαίους, στην Κύπρο, πήγε σε μέρη που για τα χρόνια εκείνα δεν μπορεί σήμερα κανείς να υποψιαστεί τι σημαίνουν αποστάσεις. Μέρες ολόκληρες με τα πόδια ή με το άλογο, έκθετος σε όλες τις καιρικές συνθήκες. Δεν είχε λόγο να το κάνει, παρά μόνο για μια φράση, την οποία όλοι την έχουμε ακούσει, αλλά ποιος την θυμάται «Γηράσκω αεί διδασκόμενος».

Είναι μία από τις φρασούλες που η ιστορία του έκανε την τιμή να την κρατήσει και την οποία όλοι έχουμε ακούσει από μεγαλύτερους.

Πήγε γιατί ήταν φιλοπερίεργος συνεχώς και έμαθε και από τους Αιγύπτιους, έμαθε και από τους Πέρσες, έμαθε από συμμάχους και αντιπάλους.

Μάλιστα ο Ελβετός φιλόσοφος και συνθέτης Ζαν Ζακ Ρουσσώ (1712 – 1778) σε έναν από τους περιπάτους του εξομολογείται πως κάτω από μία έννοια θα μπορούσε να πει το ίδιο με τον Σόλωνα για τον εαυτό του, αν και η εμπειρία της ζωής του, όπως έλεγε, ήταν πολύ φτωχή σε σχέση με τα βαθύτερα ερωτήματα μέσα του.

Θεωρούσε χωρίς αμφιβολία, όπως έλεγε, πως «η νιότη είναι η εποχή για να σπουδάσεις την σοφία, τα γεράματα είναι η εποχή για να την εφαρμόσεις στην πράξη… Η εμπειρία είναι πάντα διδακτική, αλλά είναι χρήσιμη μόνο για το διάστημα που μας απόμεινε να ζήσουμε… Μπαίνουμε στον αγώνα όταν γεννιόμαστε και τον εγκαταλείπουμε όταν πεθαίνουμε. Μαθαίνουμε λοιπόν να οδηγούμε καλύτερα το άρμα μας όταν φτάσουμε στο τέρμα;… Αν ο γέρος χρειάζεται να μάθει κάτι αυτό είναι η τέχνη να πεθάνει… Οι γέροι είναι πολύ περισσότερο δεμένοι με τη ζωή παρά τα παιδιά, και την αφήνουν με πιο πολύ πόνο απ’ όσο οι νέοι. Κι αυτό γιατί όλοι τους οι κόποι είχαν σαν σκοπό αυτή τη ζωή, και τελικά βλέπουν ότι όλοι στάθηκαν μάταιοι. Όταν φεύγουν τ’ αφήνουν όλα πίσω τους, όλα τους τα ενδιαφέροντα, όλα τους τ’ αγαθά, κι όλους τους καρπούς των άοκνων προσπαθειών τους. Δεν έχουν σκεφτεί ν’ αποκτήσουν τίποτα στη ζωή τους που θα μπορούσαν να το πάρουν μαζί τους όταν θα πεθάνουν».   

Εάν δούμε λοιπόν τις στατιστικές με τις ηλικίες των αυτοκτονούντων τότε σίγουρα θα πρέπει να συμφωνήσουμε με την άποψη του Ρουσσώ πως οι γέροι είναι περισσότερο δεμένοι με τη ζωή παρά τα παιδιά ή οι νέοι. Εξάλλου η πορεία τους φανερώνει θέληση για ζωή και όχι τόσο αγώνα για επιβίωση, τουλάχιστον στις πλούσιες δυτικές χώρες όπου το βιοτικό επίπεδο ζωής είναι αρκετά υψηλό.

Ο μεγάλος μας ποιητής Τάσος Λειβαδίτης γνωρίζει πολύ καλά, επισημαίνοντας στο ποίημά του «τα μοναχικά βήματα» πως η περιπέτεια της ζωής αφορά τον καθένα ξεχωριστά, είναι μέσα μας, οι αναμνήσεις οι φωτογραφίες και τα ημερολόγια δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία προσπάθεια να σώσουμε κάτι από τα χρόνια που πέρασαν. Η ζωή μας είναι ένα μυστήριο που δεν μπορούμε να το μοιραστούμε παρά μόνο με τον εαυτό μας.

Αλλά αν δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι θ’ αποχτήσουμε πολύ περισσότερες χρήσιμες γνώσεις, υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαμε  να πετύχουμε από την πλευρά των αρετών. Εξάλλου οι γνώσεις όταν δεν μεταστοιχειώνονται μέσα μας σε αρετές, δεν χρησιμεύουν σε τίποτε άλλο παρά στο να ενισχύουν ένα ΕΓΩ ώστε αυτό να συνεχίσει να υπάρχει και να τρέφεται μέσω της συσσώρευσης πληροφοριών.

Γι’ αυτό και ο Ρουσσώ στο έργο του «ονειροπολήσεις ενός μοναχικού περιπατητή» στον τρίτο από τους περιπάτους, καταλήγοντας θα μας πει: «Να που ήρθε λοιπόν η ώρα να εμπλουτίσω και να στολίσω την ψυχή μου με καλοσύνες που θα μπορέσει να τις πάρει μαζί της, όταν απελευθερωμένη από αυτό το σώμα που την παρεμποδίζει και την τυφλώνει, θα δει την αλήθεια πρόσωπο με πρόσωπο και θα φτάσει να γνωρίσει τη ματαιότητα όλης της γνώσης, που κάνει τους ψευτοφιλόσοφούς μας τόσο ματαιόδοξους…. Αλλά η υπομονή, η καλοσύνη, η υποταγή η ακεραιότητα κι η αντικειμενική κρίση είναι αγαθά που μπορούμε να τα πάρουμε μαζί μας και που μπορούμε να τα συσσωρεύουμε αδιάκοπα, χωρίς φόβο ότι ακόμη κι ο θάνατος θα μειώσει την αξία τους».

Ίσως αυτή είναι θα λέγαμε η μεγαλύτερη διδασκαλία των βίου μας,  πως το να ξέρουμε ότι δεν ξέρουμε είναι η μεγαλύτερη μορφή γνώσης και η μοναδική διέξοδος από ένα ΕΓΩ που τρέμει μπροστά στην ιδέα της ανυπαρξίας.

0 Σχόλιο

Αφήστε ένα σχόλιο

Δικαιούχος ονόματος τομέα (domain name)
Ε. ΛΑΣΚΑΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΝΩΜΗ
ΑΦΜ: 082164919
ΔΟΥ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

Ιδιοκτήτης: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Νόμιμος εκπρόσωπος: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής: Λασκαράκης Εμμανουήλ
Διευθυντής σύνταξης: Γιώργος Πανταζίδης
Διαχειριστής: Λασκαράκης Εμμανουήλ

Αρ. Μ.Η.Τ.: 232167

LOGO MHT RGB

              Μέλος του

media
Η ΓΝΩΜΗ - Καθημερινή Εφημερίδα της Θράκης

Τέρμα Αγίου Δημητρίου, Αλεξανδρούπολη

Τηλ 25510 24222, 29888

Fax : 25510 80606

email :  gnomi@gnomionline.gr