Σε οδηγίες προληπτικών μέτρων προς κάθε εμπλεκόμενο φορέα υγείας προχώρησε το ΚΕΕΛΠΝΟ για τη νόσο της ιλαράς που τείνει να εξελιχθεί σε επιδημία. Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, ενώ τα έτη 2014 – 2015 δηλώθηκε 1 κρούσμα και το 2016 κανένα, φέτος έχουμε ήδη φτάσει στα 166 κρούσματα, με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης, για την ώρα, σε περιοχές της νότιας Ελλάδας.
Στον Έβρο, ο Ιατρικός Σύλλογος συστήνει στους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους σύμφωνα με όσα προβλέπει το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών, ενώ όπως δήλωσε πρόσφατα στη «ΓΝΩΜΗ» ο πρόεδρος του συλλόγου και παιδίατρος Παναγιώτης Βάρναλης, υπάρχει ανησυχία από την αύξηση, σε σχέση με το παρελθόν, του αριθμού των γονέων που εμφανίζονται είτε σκεπτικοί είτε και αρνητικοί απέναντι στο θέμα των εμβολιασμών.
Σχόλια γονέων κατά των εμβολίων αλλά και κατά των μεταναστών!
Η τάση αυτή κερδίζει έδαφος και σε τοπικό επίπεδο, δίχως να λείπουν μάλιστα και οι δημόσιες τοποθετήσεις, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μητέρων από την περιοχή μας, που τάσσονται κατά των εμβολίων, κοινοποιώντας σχετικά δημοσιεύματα από σελίδες και ομάδες που ανήκουν στο λεγόμενο ‘αντιεμβολιαστικό κίνημα’.
Χαρακτηριστικά -και θλιβερά – είναι τα σχόλια τους που κάνουν λόγο για ‘τον κόσμο που ευτυχώς πλέον έχει ενημερωθεί και αρνείται τα δηλητήρια των εμβολίων’, ενώ άλλη μητέρα από την Αλεξανδρούπολη σχολίασε σε δημοσίευμα της εφημερίδας μας στο ίντερνετ ότι ‘οι γονείς είναι οι πρώτοι που θέλουν το καλό των παιδιών τους και γι’ αυτό, όπως έχουν το δικαίωμα, δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους’.
Φυσικά, για το ευαίσθητο αυτό θέμα δεν θα μπορούσαν να λείπουν και απαράδεκτα σχόλια ρατσιστικού περιεχομένου, με μητέρες που αποδίδουν την έξαρση της ιλαράς στους ‘λαθρομετανάστες’, κάτι στο οποίο ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου, μέσα από τη ΓΝΩΜΗ, είχε τονίσει πως ‘κάποιοι από τους γονείς που φώναζαν κατά της παρουσίας προσφυγόπουλων στα σχολεία, με το πρόσχημα των ασθενειών, επιλέγουν να μην εμβολιάσουν οι ίδιοι τα παιδιά τους’ .
Επιδημική τάση
«Όντως έχουμε μια επιδημική έξαρση ιλαράς στην Ελλάδα, όπως και σε όλη την Ευρώπη», ανέφερε ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας, Σταμάτης Βαρδαρός και γι’ αυτό οι υπηρεσίες βρίσκονται σε εγρήγορση.
Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει κρούσμα ιλαράς από τον προσφυγικό πληθυσμό καθώς, όπως είπε, είχε προχωρήσει ο καθολικός εμβολιασμός του και «έχουμε σχεδόν καθολική κάλυψη για το εμβόλιο της ιλαράς, ερυθράς-ιλαράς-παρωτίτιδας, που φτάνει το 90%».
Είπε επίσης, ότι πρόβλημα ανεπάρκειας για αυτό το εμβόλιο δεν υπάρχει – παρέχεται καθολικά και καλύπτεται από το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών.
Τα περισσότερα κρούσματα αφορούν παιδιά ηλικίας 1- 4 ετών. Το 90% των περιστατικών ήταν ελληνικής υπηκοότητας και το 74% επί του συνόλου των κρουσμάτων Έλληνες Ρομά.
Από τα 100 περιστατικά ιλαράς τα 93 (95%) δηλώθηκαν χωρίς εμβολιασμό.
Μύθοι και αλήθειες
Μύθος: Γιατί να εμβολιάσω το παιδί μου με το MMR αν υπάρχει πιθανότητα να εκδηλώσει αυτισμό;
Αλήθεια: Ο ισχυρισμός αυτός ακούγεται έντονα τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω μιας έρευνας που διηξήχθη το 1998 και ενοχοποιούσε το εμβόλιο ιλαράς- ερυθράς- παρωτίτιδας για την εκδήλωση αυτισμού στα παιδιά. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι η συσχέτιση που είχε κάνει ο εν λόγω επιστήμονας δεν ίσχυε, άρα και τα αποτελέσματα της έρευνάς του ήταν λανθασμένα.
Σε ενίσχυση αυτής της άποψης, μάλιστα, το σχετικό άρθρο αποσύρθηκε ενώ από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως προϊόν απάτης.
Πρόσφατη έρευνα, μάλιστα, σε δείγμα χιλιάδων παιδιών απέδειξε ότι όσα παιδιά κάνουν το συγκεκριμένο εμβόλιο έχουν ακριβώς τις ίδιες πιθανότητες να εκδηλώσουν συμπτώματα αυτισμού σε σύγκριση με παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί.
Μύθος: Τα εμβόλια περιέχουν υδράργυρο (θειομερσάλη) που βλάπτει τα παιδιά.
Αλήθεια: Κανένα από τα εμβόλια που κυκλοφορούν στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία δεν περιέχει υδράργυρο. H θειομερσάλη χρησιμοποιούνταν παλιότερα σε φιαλίδια εμβολίων πολλαπλών χρήσεων ως συντηρητικό και παρότι δεν αποδείχθηκε ότι στη μορφή και στην ποσότητα που ήταν μπορούσε να προκαλέσει κάποια επιπλοκή, αφαιρέθηκε από όλα τα εμβόλια λόγω αυξημένης ανησυχίας του κοινού.
Μύθος: Τα παιδιά που δεν εμβολιάζονται είναι το ίδιο γερά και δεν παθαίνουν τίποτα
Αλήθεια: Σίγουρα τα επικίνδυνα ή θανατηφόρα περιστατικά στην Ελλάδα που οφείλονται στον μη εμβολιασμό των παιδιών είναι ακόμα λίγα, ωστόσο αυτό οφείλεται κυρίως στην ανοσία της «αγέλης». Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να δείξει πώς μια ομάδα παιδιών που έχουν εμβολιαστεί (η οποία είναι η πλειοψηφία) προστατεύει τα υπόλοιπα μη εμβολιασμένα παιδιά από την εξάπλωση ασθενειών. Έτσι, αν για παράδειγμα, από τα 100 παιδιά, τα 90 έχουν εμβολιαστεί, είναι πολύ πιο δύσκολο να νοσήσουν τα υπόλοιπα 10 από αρρώστιες που πλέον θεωρούνται ξεπερασμένες. Και σ’ αυτή την περίπτωση, όμως, ενδεχομένως κάποιοι γονείς να έχουν μέχρι στιγμής την «πολυτέλεια» της επιλογής, γιατί δεν ξέρουν ποιες πραγματικά θα ήταν οι επιπτώσεις στον γενικότερο πληθυσμό αν η πλειοψηφία των παιδιών δεν εμβολιαζόταν.
Μύθος: Οι επιπλοκές των εμβολίων είναι άγνωστες και δεν θέλω να το ρισκάρω
Αλήθεια: Το λεγόμενο «κλάσμα οφέλους και κινδύνου» που χρησιμοποιείται στην ιατρική ορολογία δείχνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι μια ιατρική πρακτική για τον άνθρωπο. Στην περίπτωση των εμβολίων, το όφελος ξεπερνά κατά πολύ τον κίνδυνο με τις πιθανότητες να συμβεί κάτι ανεπιθύμητο να είναι 1 στις 100.000. Όπως επισημαίνει ο κ. Τρίμης, υπάρχει η πιθανότητα να εκδηλωθούν κάποια συνηθισμένα συμπτώματα μετά τη χορήγηση του εμβολίου, όπως ο πυρετός ή οίδημα, όμως δεν πρόκειται για κάτι ανησυχητικό.
Συμπτώματα και επιπλοκές της ιλαράς
Διακρίνονται 3 στάδια της νόσου: το πρόδρομο (καταρροϊκό), το εξανθηματικό και το στάδιο της αποδρομής.
Το πρόδρομο (καταρροϊκό) στάδιο, διαρκεί 2-4 ημέρες, χαρακτηρίζεται από πυρετό, έντονα καταρροϊκά συμπτώματα (δακρύρροια, ρινόρροια, πταρμό), βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. 1-2 ημέρες πριν ή μετά την εμφάνιση του εξανθήματος εμφανίζονται οι κηλίδες του Koplik που είναι παθογνωμονικές της νόσου και είναι μικρά λευκωπά στίγματα που περιβάλλονται από ερυθρά άλω και εντοπίζονται στο βλεννογόνο της παρειάς αντίστοιχα προς τους κάτω γομφίους.
Το εξανθηματικό στάδιο διαρκεί 5-6 ημέρες και χαρακτηρίζεται από έκθυση κηλιδοβλατιδώδους εξανθήματος το οποίο στην αρχή είναι αραιό, ροδαλό και τα στοιχεία αφορίζονται σαφώς μεταξύ τους ενώ στη συνέχεια γίνονται ερυθρά και συρρέουν αλλά εξακολουθούν να αφορίζονται μεταξύ τους με υγιές δέρμα. Η έκθυση του εξανθήματος γίνεται κατά ώσεις και συνήθως αρχίζει πίσω από τα αυτιά, γρήγορα εξαπλώνεται στο πρόσωπο, τον κορμό και τα άκρα.
Το στάδιο της αποδρομής (ανάρρωσης) χαρακτηρίζεται από πτώση του πυρετού και εξαφάνιση του εξανθήματος σταδιακά με τη σειρά έκθυσης δηλαδή σβήνει πρώτα από το πρόσωπο και τελικά από τα άκρα. Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται λεπτή απολέπιση του δέρματος εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα.
Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς έχουν μια ή περισσότερες επιπλοκές που είναι συχνότερες σε παιδιά 20 ετών. Οι συχνότερες επιπλοκές εμφανίζονται από το πεπτικό, αναπνευστικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Από το πεπτικό εμφανίζεται διάρροια (8%) και σπανίως παροδική ηπατίτιδα.
Σοβαρότερες επιπλοκές είναι η πνευμονία ιογενής (γιγαντοκυτταρική) ή δευτεροπαθής από μικρόβια (συχνότητα 6%) η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου, η οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα (7%), η οξεία εγκεφαλίτιδα (0,1%) που προβάλλει με υπερπυρεξία, ανησυχία, διέγερση, θόλωση της διάνοιας, σπασμούς και κώμα.
Η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτις (SSPE), είναι σπάνια επιπλοκή, εμφανίζεται μετά παρέλευση κατά μέσο όρο 7 ετών από την εκδήλωση της ιλαράς και οφείλεται σε βλάβη των εγκεφαλικών κυττάρων από τον ιό της ιλαράς που παραμένει και πολλαπλασιάζεται μετά την αποδρομή της νόσου.
Οι ενήλικες νοσούν σπάνια από ιλαρά αλλά σοβαρότερα από τα παιδιά. Οι επιπλοκές αφορούν κυρίως το αναπνευστικό: πνευμονία (30%), μέση πυώδης ωτίτιδα (29%), ιγμορίτιδα (25%) (6).
Η νόσηση κατά την εγκυμοσύνη σχετίζεται με αποβολή του εμβρύου, πρόωρο τοκετό, χαμηλού βάρους γέννησης νεογνό.
Θάνατοι από ιλαρά έχουν αναφερθεί σε ανεπτυγμένες χώρες σε 1-2‰ των κρουσμάτων. Η θνητότητα στις αναπτυσσόμενες χώρες αγγίζει το 25%.